خبرگزاری ایکنا نوشت: جواد منصوری، کارشناس مسائل سیاسی و اولین فرمانده سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، درباره ظرفیت‌های موجود در کشور برای تبدیل تحریم‌ها به فرصت گفت: با بررسی وضعیت طبیعی و انسانی ایران می‌توان به این جمع‌بندی رسید که امکانات بالقوه و بالفعل بسیار فراتر از تصوری در فضای جغرافیایی و فیزیکی کشور وجود دارد. اما تا به حال یک برآورد تقریبی از ارزش ثروت مادی موجود در مرزهای جغرافیایی کشور انجام نگرفته است. به لحاظ نیروی انسانی نیز ایران یکی از کشورهایی است که از ظرفیت‌ بالقوه بالایی برخوردار است که می‌تواند زمینه‌های بسیار مساعدی را برای پیشرفت فراهم کند.

وابستگی به نفت و مصیبت‌های وارده به اقتصاد، سیاست و فرهنگ کشور

وی افزود: با ترکیب نیروی انسانی ارزشمند و ثروت طبیعی نه تنها می‌توان بسیاری از وابستگی‌ها به خارج را کاهش داد بلکه کشور ثروتمندی‌ نیز خواهیم داشت. برای مثال ارزش آفتابی که بر کشور می‌تابد تا به حال برآورد شده است؟ آیا می‌دانیم انرژی حاصل از آفتاب می‌تواند چه تحول بزرگی در اقتصاد، اشتغال و سطح زندگی مردم ایجاد کند؟ متاسفانه در این زمینه در حد صفر هستیم. ما هنوز نمی‌دانیم که انرژی باد، دریا و گرمای زمین چه سرمایه عظیمی است که با بسیج امکانات داخلی و استفاده از نیروی انسانی خودمان می‌توان از آنها به ثروت هنگفتی رسید. متأسفانه چون نفت یک کالای استراتژیک برای قدرت‌های بزرگ محسوب می‌شود به عنوان مبنای اصلی اقتصاد کشور در طول بیش از یکصد سال گذشته قرار گرفته، اقتصاد و به تبع آن سیاست و فرهنگ کشور را وابسته به صادرات نفت کرده است.

منصوری اظهار کرد: این یکی از مصیبت‌های بزرگی است که تصور می‌کردیم با پیروزی انقلاب اسلامی موفق خواهیم شد تغییرات بزرگی در جابجایی این منبع ثروت و قدرت به وجود بیاوریم. کشور امروز آن‌چنان وابسته به نفت است که دائم از این صحبت می‌شود که چه کشوری از ایران با چه میزان و قیمتی نفت بخرد یا نخرد. در حالی که اصلا نباید اینگونه باشد. ما یا نباید از نفت از استفاده می‌کردیم یا برای ارزش‌افزوده و سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌های وسیع آن را مورد بهره‌برداری قرار می‌دادیم.

سفیر اسبق ایران در چین ادامه داد: علاوه براین موارد، ایران با توجه به موقعیت جغرافیایی که دارد می‌تواند سالانه و برای همیشه از راه ترانزیت، گردشگری و صادرات کالا درآمدهای فوق‌العاده بالایی را حاصل کند. متأسفانه در این زمینه کم‌کاری‌ها، کوتاهی‌ها و بی‌توجهی‌های زیادی صورت گرفته است. امروز ایران از نظر ترانزیت، مبادله کالا و نفوذ در بازارهای کشورهای همسایه در حداقل وضعیت خود قرار دارد و این مسئله به دلیل وابستگی به نفت، کوتاهی مدیران و نگاه به غرب است که چه زمانی از ما نفت بخرند و ما در مقابل دلار حاصل از نفت از آنها چه بخریم. نتیجه این شد که آمریکا با اطلاع از این وضعیت کشور را تحریم کرد. در صورتی که اگر متکی به امکانات مادی و نیروی انسانی داخلی و ارتباطات با همسایگان بودیم هرگز تحریم نمی‌توانست تأثیری بر کشور بگذارد.

بی‌توجهی به نسل‌های آینده و نداشتن برنامه‌های درازمدت؛ اشکال اساسی دولت‌ها

منصوری درباره تبعات خطرناک مدیریت عادی کشور در شرایط جنگ اقتصادی و شکل نگرفتن یک مقاومت ملی گفت: دولت‌های ما پس از پیروزی انقلاب اسلامی دچار یک اشتباه اساسی و بزرگ شدند و آن این بود که غالبا به دوران مسئولیت خودشان فکر کردند و برای آینده کشور برنامه‌های بلند‌مدت و اساسی را پیگیری نکردند. به همین دلیل است که امروز آب و محیط زیست به مسئله اساسی کشور بدل شده است که اگر این مسائل از سال‌های گذشته با آینده‌نگری پیگیری می‌شد قطعا امروز شرایط کشور متفاوت بود.

این تحلیلگر مسائل سیاسی بیان کرد: برای مثال در کشورهای پیشرفته صنعتی برنامه‌های ده، بیست و پنجاه ساله وجود دارد و دقیقا براساس برنامه عمل می‌کنند چون فقط برای امروز زندگی نمی‌کنند و مسئولیت ندارند و در قبال نسل‌های آینده هم احساس مسئولیت می‌کنند. اما به دلیل انکه ما در حوزه علم و فناوری آنطور که شایسته است کار نکردیم لذا دچار عقب‌ماندگی علمی هستیم. امروز بزرگترین جهاد در کشور این است که دولت به معنی واقعی و ملت براساس وظیفه ملی بر روی توسعه علم و فناوری، نظریه‌پردازی و تولید کار ویژه انجام دهند. اگر این اقدام صورت گیرد قطعا هیچ‌گونه تهدیدی نه تنها متوجه کشور نخواهد بود بلکه قادر خواهیم بود بسیاری از محاسبات دشمنان را علیه کشور به هم بزنیم و موقعیت ویژه‌ای برای ایران ایجاد کنیم و در صورتی که دانشگاه‌ها و وزارتخانه‌ها حقیقتا به دنبال این موضوع باشند این امکان کاملا ممکن است.

منصوری از این مطلب کریزی به وضعیت صنعت خودرو زد و گفت: در این صنعت حدود ۵۰ سال است که مونتاژکاری صورت می‌گیرد. اگر از ۲۰ سال پیش صنعت خودرو تصمیم گرفته بود مونتاژ را متوقف کند امروز یکی از تولیدکنندگان بزرگ خودرو در جهان بودیم که با امکانات داخلی می‌توانستیم بهترین خودروها را تولید کنیم. تولید خودروهای داخلی موجود به هیچ وجه اقتصادی نیست و کاملا ضد منافع ملی و محیط زیست است. اما عملا مسئولان و مدیران کشور برای این موضوع برنامه‌های ندارند چون تنها به این فکر می‌کنند که چند سال بر سر کار باشند و بروند.

چرا دولت‌ها از ظرفیت نخبگان استفاده نمی‌کنند؟

معاون سابق اسناد و کتابخانه مرکز اسناد انقلاب اسلامی درباره ضرورت جدی گرفتن مبارزه با فساد، شفافیت و استفاده از ظرفیت نخبگان برخلاف برخی ایده‌ها که معتقدند در شرایط تحریم و برای دور زدن آن بروز برخی مفاسد طبیعی است، گفت: برخلاف این ایده، مفاسد ریشه کل کشور را می‌زند و اصلا ربطی به تحریم ندارد. نکته دوم اینکه چه در شرایط تحریم باشیم یا نباشیم، اجرای قانون و برنامه و حاکمیت مسئولیت‌پذیری در کشور یک اصل است و مطلقا حاکمیت قانون در کشور نادیده گرفته شده یا تضعیف شود. برقراری حاکمیت کامل قانون در کشور یک اعتماد عمومی در کشور ایجاد می‌شود که می‌تواند بخش عمده‌ای از مسائل کشور را حل کند.

منصوری با تأکید بر اینکه به کارگیری نخبگان، یک مسئولیت، رسالت و امر واجب برای مسئولان است گفت: شایسته‌سالاری و استفاده از توان افراد با صلاحیت‌های بالا مسئولیت شرعی، ملی، انقلابی و قانونی مسئولان است. اما دلیل اینکه چرا دولت‌ها چندان تن به این مسئولیت می‌دهند این است که نه از قانون تبعیت می‌کنند و نه به مصالح کلان کشور فکر می‌کنند. دولت‌ها نباید مطلقا حزبی و جناحی عمل کنند و این خطرناک‌ترین مسئله است و نتیجه آن عدم استفاده از ظرفیت نخبگان توانمند و رسیدن به شرایط امروز است.

قوه قضائیه و ضرورت تحقق واقعی بازدارندگی از جرم برای حل مشکلات کشور

سفیر اسبق ایران در چین درباره راهکارهای اساسی برای گذار از شرایط فعلی گفت: اگر قوه قضائیه واقعا به وظایف خود به طور کامل عمل کند و به معنای واقعی بازدارندگی از جرم در کشور تحقق پیدا کند بخش زیادی از مشکلات و مفاسد حل خواهد شد. مجلس باید در این شرایط وظیفه نظارتی خود را به شکل شایسته و دقیق انجام دهد. وزاتخانه‌های کلیدی کشور باید برای پیشبرد علم، فناوری و توسعه کاربرد علم و فناوری در تمام زمینه‌ها مانند کشاورزی، صنعت، خدمات، پزشکی باید وارد میدان شوند و با سرعت گذشته به نتیجه‌ای نخواهیم رسید. امروز شیوه‌های کشاورزی در دنیا با روش‌های کشاورزی داخلی کاملا متفاوت است. امروز انرژی‌های نو در حال کنار گذاشتن انرژی‌های فسیلی هستند وبنابراین وزارتخانه‌های مربوطه و نهادهای پژوهشی و علمی باید سریعا به این سمت حرکت کنند و اگر نکنند در آینده بر مشکلات کشور افزوده خواهد شد.

گفت‌وگو از مهدی مخبری