محمد مهدی میثمی m.meisami@jahaneghtesad.com در حالی که روز گذشته سومین و آخرین مناظره نامزدهای ریاست جمهوری برگزار شد، اظهار نظرهای نسنجیده و تا حدی ساده لوحانه برخی نامزدها نهایت بی اطلاعی آنها را از حوزه نفت نشان داد. به گزارش جهان اقتصاد، پس از گاف ابراهیم رئیسی درباره افزایش تولید پتروشیمی به ۱۰ میلیون تن -که در حال حاضر حدود ۵۰ میلیون تن است- و ادعای محمد باقر قالیباف درباره ایجاد ۲۰۰ هزار شغل به ازای هر یک میلیون تن محصول پتروشیمی که توسط بسیاری از کارشناسان رد شد، سید مصطفی میرسلیم که پیش از این نیز از افزایش صادرات نفت خام در پسابرجام انتقاد کرده بود، روز جمعه در آخرین مناظره با تکرار مدعای قبلی خود اظهار کرد: برنامه بسیار مهمی که در چارچوب اقتصاد مقاومتی تدوین شده است این است که ما به نفت به عنوان یک ماده خامی که می‌تواند تولیدکننده مواد میانی و محصولات نهایی با ارزش باشد توجه کنیم. بنابراین خام فروشی نفت تحت الشعاع استفاده از نفت قرار می‌گیرد برای تامین کالاهای اساسی؛ با توجه به ارزش افزوده‌ای که کالاهای میانی دارند نسبت به خام فروشی که گاهی به ۱۰ برابر می‌شود. استفاده درست از نفت ما را وادار نمی‌کند که مخازن نفتی خود را به صورت غیر صیانتی استخراج کنیم و این خود موجب افزایش طول عمر از منابع نفتی می‌شود. خام فروشی باعث وابستگی بیشتر به خارج می‌شود.  خام فروشی برخلاف اقتصاد مقاومتی است زیرا باعث می‌شود بیشتر به خارج وابسته شویم. ابراهیم رئیسی نیز با حمایت از سخنان میرسلیم گفت: امروز اگر پالایشگاه‌هایی در استان‌های مختلف تشکیل شود، نفت با ارزش افزوده به فروش می‌رود. ولی متاسفانه اینگونه عمل نشده است. علی‌رغم تلاش‌هایی که صورت گرفته، ما امروز شاهدیم که آنچه باید انجام می‌شد انجام نشده است. نسبت به اینکه ما چه‌کار کنیم که وابستگی ما از نفت کم شود راهش این است که مالیات گرفته شود. دولت می‌خواهد مالیات بگیرد نسبت به تولیدکنندگان و کاسب‌ها نه نسبت به کسانی که فرار مالیاتی دارند. اما حسن روحانی با اشاره به موفقیت صنعت نفت در پسابرجام گفت: افتخار دولت این است که بازار صادارات را باز کرد و با برجام این اتفاق افتاد. بعد از برجام، محصولات پتروشیمی ما که مدت‌ها مانده بود، صادر شد. میعانات ما که ماه‌ها روی آب‌ها مانده بود، صادر شد. اتفاقاً صادرات نفت خام ما بر مبنای قانون مجلس و سیاست‌های کلی نظام است و از اظهارات آقای میرسلیم در این‌باره متعجبم. ما میادین مشترک گاز و نفت داریم و ایشان (میرسلیم) می‌گویند بدهیم قطری‌ها و عراقی‌ها ببرند. بخشی از قدرت اقتصادی ما بخاطر نفت است و افتخار ما این است که در دیپلماسی نفتی توانستیم حق و بازار خود را از عربستان در اوپک پس بگیریم. میعانات ما از این به بعد ستاره خلیج فارس پالایش خواهد شد. برگزاری مناظرات و اظهار نظرهای برخی از نامزدهای انتخابات نشان از نهایت نا آگاهی‌شان از اوضاع کشور و بر همین اساس، بی‌ برنامگی‌شان دارد. البته صنعت نفت نیز از این موضوع مستثنی نیست. اظهار نظر نسنجیده میرسلیم مبنی بر کاهش تولید نفت به منظور صیانت از میادین، با پاسخ درست رئیس جمهور پاسخ داده شد. در صورتی که برداشت از میادین مشترک نفتی و گازی افزایش نیابد، کشورهای همسایه مان سهم ما را خواهند بلعید؛ در این زمینه دولت یازدهم کارنامه قابل قبولی دارد. میادین مشترک نفت و گاز ایران در دو حوزه دریا و خشکی قرار دارند. تعداد این میدان‌ها بالغ بر ۲۳ میدان (۱۷ میدان نفتی و ۶ میدان گازی) است که از میان ۱۷ میدان نفتی، ۶ میدان در خشکی با کشور عراق و ۱۱ میدان هم در خلیج‌فارس قرار دارد. طی ۸ سال فعالیت دولت‌های نهم و دهم برداشت ایران از پارس جنوبی به شدت کاهش یافته بود و قطری‌ها در مقطع زمانی خاصی حتی ۲٫۵ برابر ما از این میدان مشترک گازی برداشت می‌کردند. با این حال افزایش ۲ برابری تولید ایران در نتیجه افتتاح ۵ فاز پارس جنوبی، ما را شانه به شانه قطری‌ها قرار داده است. افزایش برداشت از میادین مشترک غرب کارون به بیش از ۲۸۰ هزار بشکه در روز نیز از دیگر اقدامات وزارت نفت است. ابتدای دولت یازدهم برداشت نفت خام از میادین غرب کارون حدود ۶۵ هزار بشکه در روز بود و این میزان طی ۴ سال گذشته ۴ برابر افزایش یافته است. البته میرسلیم در ادامه برای اجرایی شدن مدعای خودش (کاهش تولید نفت به منظور برداشت صیانتی) پیشنهاد عجیب و ساده لوحانه ای ارایه داد: سستی ما در سیاست خارجی این است که با کشور عراق و قطر ننشستیم و مذاکره نکردیم که برادران این میادین مشترک ماست، چرا باید به تاراج بدهیم؟ این سستی است آقای جهانگیری است. فرماندهی این است که بدانیم چطور با همسایگانمان کار کنیم. سیاست خارجی صحیح این بود که برنامه‌ریزی می‌کردید که منابع مشترک را با هم استخراج کنیم. ما باید برنامه‌ریزی‌هایمان به سمتی باشد که بهبود کیفیت بهتر باشد، ضمنا از قراردادهایی مثل آی پی سی باید خودداری کرد، این به نفع ما نیست و خسارت به ما می‌زند. بداهت نسنجیده بودن گفتگو با همسایگان برای برداشت نکردن از میادین مشترک، توضیح بیشتر را منتفی می‌کند. درباره قراردادهای جدید نفتی نیز باید به این نکته اشاره شود که اجرای این قراردادها منوط به تصویب در شورای عالی امنیت ملی است. بلند مدت بودن این قراردادها زمینه افزایش ضریب بازیافت و تحقق تولید صیانتی از مخازن نفتی را فراهم می‌کند. علاوه بر این، همکاری با شرکت‌های بزرگ بین المللی برای روزآمد کردن تجهیزات و بهره گیری از فناوری‌های روز دنیا، ضروری است. درباره اظهار نظر رئیسی نیز اشاره به این نکته ضروری است که هموارترین راه برای ساخت پالایشگاه و ایجاد ارزش افزوده از نفت خام، جذب سرمایه گذاری خارجی است. هم اکنون صنعت نفت به ۲۰۰ میلیارد دلار سرمایه گذاری نیاز دارد که سرمایه گذاران داخلی قطعا توان فراهم ساختن آن را ندارند و بر همین اساس، جذب سرمایه گذاری خارجی ضروری به نظر می‌رسد. با در نظر گرفتن اظهار نظر اخیر رئیسی مبنی بر اینکه تحریم را فرصت توانمندی کشور می‌داند، بدیهی است که امکان ساخت پالایشگاه آنطور که در نظر دارند، وجود ندارد. لازم به ذکر است که به لطف برجام، چینی‌ها در طرح توسعه پالایشگاه آبادان ۳ میلیارد دلار سرمایه گذاری کرده اند و عملیات اجرایی نوسازی این پالایشگاه برای جلوگیری از زیان دهی و حرکت به سمت سود دهی در جریان است.