گزارش جهان اقتصاد از وضعیت گسترش شبکه ریلی در دولت یازدهم
سارا محمدی-
گروه امورزیربنایی- کشور پهناوری چون ایران به دلیل شرایط ویژه جغرافیایی و جایگاه استراتژیک در منطقه و جهان به عنوان حلقه اتصال کشورهای مختلف، نیازمند شبکه حمل و نقل سراسری، ایمن و روزآمد است. ایران به دلیل موقعیت استراتژیک خود در منطقه همواره در صحنه حمل و نقل بین‌المللی به عنوان پل ارتباطی شرق به غرب آسیا و همچنین گذرگاه دو قاره اروپا و آسیا به حساب می‌آید. عبور راه ابریشم، راه مروارید، راه‌های هند و سند از ایران خود گواه این مدعاست.
در میان شقوق مختلف حمل‌و نقل، راه‌آهن به دلیل ویژگی‌های منحصر به فرد درمقایسه با سایر انواع حمل‌و نقل دارای جایگاه ویژه و در بسیاری از کشورها ارجح بر سایر شقوق حمل‌و‌نقلی است و دولت یازدهم نیز با رویکرد احیای جایگاه تاریخی ایران در شبکه ترانزیتی، پاسداشت محیط زیست و امتیاز منحصر به فرد راه‌آهن از قبیل ارزانی، ایمنی و حجم بالای جابجایی، ساخت و توسعه شبکه ریلی را در اولویت برنامه‌های زیربنایی حمل و نقل قرار داد.
در این راستا احداث و تکمیل کریدورهای ریلی شرق به غرب و شمال به جنوب و نیز شمال به جنوب شرق کشور با هدف اتصال جمهوری اسلامی ایران به شبکه ریلی منطقه‌ای بازتعریف شده است و ازطرفی تکمیل شبکه ریلی داخلی نیز در اولویت برنامه‌های اجرایی وزارت راه و شهرسازی در نظر گرفته شده است که اتصال پنج مرکز استان به شبکه ریلی اولویت اصلی در این اقدام معرفی شد.
بر این اساس اتصال غرب کشور به شبکه ریلی از طریق راه‌آهن ملایر-کرمانشاه به طول ۱۷۵ کیلومتر و تهران-همدان به طول ۲۶۷کیلومتر، شمال غربی کشور از طریق راه آهن مهاباد-ارومیه به طول۹۸ کیلومتر و میانه-بستان آباد به طول۱۳۴ کیلومتر و تکمیل کریدورهای ریلی شمال-جنوب از طریق راه آهن قزوین-رشت به طول ۱۶۴ کیلومتر در دستور کار قرار گرفت.
بنابر اعلام معاون وزیر راه و شهرسازی با اتمام عملیات ریل‌گذاری راه‌آهن تهران- همدان این خط ریلی اولین مرکزی است که به شبکه ریلی کشور متصل می‌شود.
خادمی درهمین راستا خبر از اتمام ۴۹۱ کیلومتر عملیات ریل‌گذاری درپنج مرکز استان کشورخبر داد و اعلام کرد که تا پایان سالجاری ۸۳۸کیلومتر راه‌آهن به شبکه ریلی کشور افزوده خواهد شد و این میزان با در نظر گرفتن عملکرد بخش راه‌آهن در سال‌های گذشته رقم بی‌نظیری در کشور است که تاکنون سابقه نداشته است.
راه‌آهن قزوین- رشت نیز یکی دیگر از اولویت‌های ریلی کشور است که نقش مهمی در ترانزیت کالا ومسافر در کریدور شمال- جنوب کشور دارد و طبق گزارش ارایه شده از سوی وی تاکنون ریل‌گذاری ۱۰۱ کیلومتر این مسیر به پایان رسیده است.
به طور قطع، پیشرفت قابل توجه این پروژه که یکی از بزرگترین طرح‌های ریلی در کشور است و با دارا بودن بیش از ۸ هزار متر پل خاص و ۲۲ هزار متر تونل و ۳ هزار متر گالری از عملکردهای قابل توجه دولت در این حوزه محسوب می‌شود.
در راستای توسعه خطوط ریلی کشور همچنین عملکرد وزارت راه وشهرسازی در توسعه خطوط آهن غرب کشور نیز قابل ذکر است که برنامه ریزی شده است تا با اتصال استان‌های غرب کشور به شبکه راه‌آهن سراسری امکان ارتباط ریلی بین ایران و عراق را از طریق مرز خسروی و اماکن متبرکه کربلا، نجف اشرف و سایر مراکز زیارتی واقع در خاک کشور عراق را فراهم آورد.
معاون وزیر راه و شهرسازی در گزارشی از اتمام عملیات ریل‌گذاری ۱۰۳ کیلومتر از مسیر راه‌آهن غرب کشور حدفاصل ملایر تا کرمانشاه خبر داد و این نوید تکمیل هرچه سریع‌تر این مسیر در سالجاری را خواهد داد.
باید مدنظر داشت که با تکمیل راه‌آهن غرب، زوار ایرانی آسان‌تر و سریع‌تر می‌توانند به عتبات عالیات تردد داشته باشند؛ پس از تکمیل و اجرای خط راه‌آهن غرب تا عراق، این مسیر در گام‌های بعد تا بندر لاذقیه سوریه و لبنان گسترش خواهد یافت بنابراین در این مسیر بزرگترین کاری که انجام خواهد شد تقویت خط ترانزیتی در منطقه غرب است که موجب تحول و توسعه این منطقه خواهد شد.
نکته دیگر در گزارش‌ها، حجم عملیات انجام شده در این پنج پروژه ریلی است. بیش از ۱۴۳ هزار مترمربع ساختمان ایستگاهی احداث شده است و نزدیک به ۵/۴ میلیون مترمربع مساحت ایستگاه‌ها ساخته شده است که عدد بسیار قابل توجهی است. علاوه بر این ۱۷ کیلومتر پل خاص در این پنج پروژه طراحی و ساخته شده است که به عنوان افتخار جامعه فنی و مهندسی کشور تلقی می‌شود.
افتتاح این پنج پروژه ریلی کشور می‌تواند تا دو سال آینده ۵/۲۵ میلیون تن به ظرفیت ترانزیتی کشور اضافه کند که این موضوع حجم قابل توجهی از ترافیک باری جاده‌ها را کاهش می‌دهد.
در پایان می‌توان گفت این اقدامات دولت ارتباطات ریلی در منطقه را گسترش خواهد داد و این مهم همگام با ساخت حلقه‌های مفقوده تکمیل شبکه ریلی منطقه‌ای جهت اتصال به کشورهای ترکمنستان، آذربایجان، افغانستان و عراق با هدف افزایش سهم ایران در بازار ترانزیت جهانی است که بخشی از آن محقق شده است. بدون شک ساخت و بهره برداری از این پنج محور نقش ایران به عنوان حلقه اتصال ریلی کشورهای منطقه را بیش از پیش احیا می سازد و سهم بیشتری از ترانزیت کالا و خدمات را به ایران اختصاص خواهد داد.
خادمی خبر از اتمام ۴۹۱ کیلومتر عملیات ریل‌گذاری درپنج مرکز استان کشورخبر داد و اعلام کرد که تا پایان سالجاری ۸۳۸کیلومتر راه‌آهن به شبکه ریلی کشور افزوده خواهد شد و این میزان با در نظر گرفتن عملکرد بخش راه‌آهن در سال‌های گذشته رقم بی‌نظیری در کشور است که تاکنون سابقه نداشته است.
