محمد مهدی میثمی
m.meisami@jahaneghtesad.com
آژانس بین المللی انرژی روز پنجشنبه اعلام کرد که کاهش فزاینده تر میزان تولید نفت اوپک با توجه به آغاز اجرای برنامهی کاهش تولید بسیار محتمل است. IEA تصریح کرد که نشانههای اولیه حاکی از این امر هستند که کاهش ماه به ماه تولید اوپک در ماه ژانویه شتاب بیشتری گرفته است. کشورهای عضو اوپک برای از بین بردن کاهش مازاد عرضهی جهانی که موجب سقوط بهای نفت شده بود، روز ۳۰ نوامبر به توافقی دست یافتند مبنی بر اینکه مجموع میزان تولید این سازمان با ۱٫۲ میلیون بشکه در روز کاهش به ۳۲٫۵ میلیون بشکه برسد. روند اجرای این توافق از اول ماه ژانویه آغاز شده است و به مدت شش ماه ادامه خواهد داشت. برای هر گونه تمدید این مدت زمان، کشورها باید دوباره جلسه تشکیل بدهند و بر سر آن به گفتگو بپردازند.
همچنین روز چهارشنبه سازمان اوپک اعلام کرد که با وجود کاهش تولید کشورهای عضو در ماه دسامبر، مجموع تولید این گروه همچنان بیشتر از میزان مورد توافق (۳۲٫۵ میلیون بشکه در روز) بوده است. با وجود این آژانس بین المللی انرژی با اشاره به اجرایی شدن توافق توسط عربستان سعودی (به عنوان کشوری که با بیشترین میزان کاهش تولید، بار عمدهی توافق را بر دوش میکشد) و دیگر کشورهای تولید کنندهی عمدهی نفت، پیش بینی میکند که از ماه ژانویه روند کاهش تولید اوپک سرعت بیشتری بگیرد.
بر اساس توافق اوپک، عربستان میزان تولیدش را به ۱۰٫۱ میلیون بشکه در روز، عراق به ۴٫۴ میلیون بشکه در روز، کویت به ۲٫۷ میلیون بشکه در روز و امارات به ۲٫۹ میلیون بشکه در روز کاهش میدهند. در این میان کشور ما که به دلیل تحریمهای غربی دستش از بازار کوتاه مانده بود، با موافقت سایر اعضا از همراهی با برنامهی کاهش تولید مستثنی شده است و (در صورت فراهم شدن شرایط مناسب سرمایه گذاری و بنابراین افزایش ظرفیت تولید) امکان افزایش تولید به ۳٫۸ میلیون بشکه در روز برای ایران فراهم است. همچنین لیبی و نیجریه نیز که به دلیل شورش داخلی از همراهی با توافق معاف شده اند، با تداوم درگیریها همچنان از شانس اندکی برای احیای تولید نفت خود بهره مندند. عضویت اندونزی نیز به دلیل میزان اندک تولید و افزایش واردات، از سازمان کشورهای صادر کننده نفت به حالت تعلیق درآمده است.
آژانس بین المللی انرژی همچنین توضیح داده است که همکاری کشورهای غیر عضو اوپک نیز میتواند روند افزایش بهای نفت را شتاب ببخشد. روز ۱۰ ام ماه دسامبر، اوپک با کشورهای غیر عضو این سازمان به ویژه روسیه (بعنوان عمده ترین تولید کنندهی غیر اوپکی) برای همراهی با برنامهی کاهش تولید به توافق رسید. با این حال عدم مشارکت ایالات متحده و برنامههای دونالد ترامپ رئیس جمهور جدید این کشور برای توسعهی فعالیتهای نفتی همچنان تهدیدی عمده برای دستاورد اوپک و نیز کشورهای غیر عضو این سازمان به شمار میرود.
توافق درونی سازمان اوپک و نیز توافقشان با کشورهای غیر عضو موجب افزایش حدود ۲۰ درصدی بهای نفت و صعود آن به بالای ۵۰ دلار در هر بشکه شد، با این حال تردیدها دربارهی پایبندی کامل کشورهای طرف توافق به برنامهی کاهش تولید و همچنین نگرانی از افزایش سکوهای حفاری آمریکا که نشان دهندهی برنامهی این کشور برای افزایش تولید نفت شیل است، به مانعی در برابر صعود بیشتر قیمتها بدل شده است.