۴۰ سال ناکامی در بهره برداری از یک راه ۱۲۱ کیلومتری

مهدی زاهدی - m.zahedi25@yahoo.com

طرح آزاد راه تهران شمال که پس ازگذشت بیش از ۴۰ سال هنوز به سرانجام نرسیده است اگرچه به سبب نیاز ترافیکی منطقه هنوز پروژه ای مهم به حساب می آید اما به دلیل تاخیر طولانی که در بهره برداری آن صورت گرفته به نوعی باعث قطع امید مردم از آن شده است.

این طرح که توسط برخی کارشناسان به آزادراه افسانه ای موسوم شده است در سال ۱۳۵۳ طرح مطالعات اولیه اش کلید خورد اما تا زمان پیروزی انقلاب اتفاق قابل تاملی درعملیات اجرایی آن به وقوع نپیوست؛ به همین دلیل پس از انقلاب مطالعات مسیر آزادراه از سوی وزارت راه و ترابری وقت به مسابقه گذاشته شده و بهترین طرح توسط هیاتی متشکل از وزارت راه و ترابری و سازمان مدیریت و برنامه ریزی نهاد ریاست جمهوری کشور انتخاب شد.

با این همه اما پیشرفتی در پروژ حاصل نشد، پروژه آزاد راه تهران - شمال سال ۷۵ به بنیاد مستضعفان واگذار شد و قرار بود در بدترین حالت ممکن ظرف پنج سال به بهره‌برداری برسد اما کار تا بدانجا پیش رفت که اکبر ترکان که واگذاری این پروژه در زمان مسوولیت وی به بنیاد سپرده شده بود چندی پیش به خاطر این واگذاری طلب استغفار کرد!

این آزاد راه که سرانجام به چهار فاز تقسیم و عملیات اجرایی آن آغاز شد در منطقه یک از تقاطع بزرگراه آزادگان و بزرگراه شهید همت شروع و طول آن ۳۲ کیلومتر تعیین شد اما احداث و تکمیل این منطقه مهم که در مصوبه هیئت دولت اولویت اول داشته، سال‌ها به تعویق افتاده است، اما به گفته مسوولان احتمالاً تا اواسط سال آینده تکمیل می‌شود.

برای قطعه چهار آزاد‌راه تهران - شمال هم حدفاصل سه راهى دشت نظیر مرزن‌آباد - چالوس به طول حدود ۲۰ کیلومتر تعیین و اجرای آن از سال ۱۳۷۵ آغاز شد و در دولت دهم ابتدا با پیشرفت فیزیکی ۹۷ درصدی به بهره‌برداری رسید و سپس به تدریج تکمیل شد!

آزادراهی که وسط ندارد!

اما موضوع اصلی و نادری که در مورد این پروژه به وقوع پیوست مربوط به قطعات ۲ و ۳ یعنی قطعات میانی این آزاد راه بود، قطعه ۲ این آزاد راه حد فاصل دو آب شهرستانک - پل زنگوله به طول تقریبی ۲۵ کیلومتر تعیین شد که البته تا امروز در این منطقه هیچ‌گونه اقدام اجرایی اساسی صورت نگرفته است، در منطقه دو از سال ۸۲ تا پایان سال ۸۹ تنها به حفر تونل اکتشافی در قسمت میانی دو تونل اصلی رفت و برگشت با مقطع کوچک، بسنده شده است.

قطعه ۳ هم که در طرح مطالعاتی آن حد‌ فاصل پل زنگوله - سه راهى دشت نظیر و مرزن‌آباد به طول تقریبی ۴۶ کیلومتر را تعیین کرده بودند همچنان با پیشرفت صفر درصدی روبرو است.

با این اوصاف اما پس از نشستن عباس آخوندی بر صندلی وزارت راه و شهرسازی در آغاز به کار دولت یازدهم او هم مانند وزرای قبلی این پروژه را نقطه عطفی در پرونده کاریش عنوان کرد چرا که می دانست در صورت حل معمای آن نمره قابل توجهی را در کارنامه خود ذخیره خواهد کرد.

عباس آخوندی مردادماه سال ۱۳۹۲ به‌عنوان گزینه پیشنهادی برای وزارت راه و شهرسازی دولت یازدهم با تاکید بر این‌که یکی از اولویت‌های کاری‌ام آزادراه تهران-شمال است به تسنیم گفته بود: «مهم‌ترین بحث این پروژه مباحث مربوط به ساختارهای مدیریتی و سرمایه‌گذاری است. آزادراه تهران-شمال جزو پروژه‌هایی خواهد بود که به آن توجه می‌کنم و در دوران مسئولیتم این پروژه افتتاح خواهد شد.»

آخوندی چند روز بعد یعنی ۲۹ مردادماه در حاشیه مراسم معارفه به‌عنوان وزیر راه و شهرسازی بر ساخت آزادراه تهران-شمال تا پایان عمر دولت تدبیر و امید تاکید کرد.

اما حدود ۲ هفته بعد آخوندی عازم قطعه یک آزادراه افسانه‌ای شد تا از نزدیک در روند ساخت این پروژه قرار گیرد. وی پس از گفت‌وگو با مجری چینی این قطعه و مشاور پروژه، بازدیدی حدود ۵ ساعته از آزادراه داشت؛ بازدیدی که با حواشی خاصی همراه شد.

وزیر راه و شهرسازی اما در پایان این بازدید اولین اظهارنظر رسمی خود در خصوص زمان ساخت آزادراه تهران-شمال را این‌گونه تصحیح کرد:‌ «اعلام زمان ساخت و بهره برداری از آزادراه تهران-شمال وعده‌ای بی پشتوانه خواهد بود. از نظر فنی انجام پروژه تا چهار سال آینده امکان پذیر است، اما مسئله مهم حل مسائل مالی و تامین آن است.»

طراحی مجدد قطعه دوم و سوم

با این همه اما روز دوشنبه و درحاشیه یک مراسم دریایی آخوندی دوباره پرونده این آزاد راه را باز کرد و از تصمیم جدید و مهمی که برای این پروژه گرفته شده پرده برداشت: " مسیر قطعات میانی را تغییر می دهیم".

وزیر راه و شهرسازی در جمع خبرنگاران از بازدید قطعه چهار آزاد‌راه تهران – شمال در جریان سفر به استان مازندران خبر داد و با بیان این که در جریان این سفر از آزادراه تهران – شمال بازدید خواهد کرد، گفت: قطعه چهارم باید مورد بهره‌برداری قرار بگیرد و کار در قطعه اول نیز با جدیت در حال انجام است اما معتقدم در قطعه دو و سه طراحی مذکور باید مجددا صورت بگیرد.

شهر دریایی می سازیم

وی البته در این روز از اتفاق جالب دیگری در حوزه مربوطه اش پرده برداشت و بدون اعلام جزییات گفت قرار است ساخت اولین شهر دریایی ایران را کلید بزند.

وزیر راه و شهرسازی از احداث شهر جدیدی بر روی آب خبر داد و گفت:‌ از جمله کارهایی که اواخر هفته آغاز خواهد شد، احداث شهر جدید بر روی دریاست که روز چهارشنبه اعلام رسمی خواهد شد.

به گفته او مکان احداث این شهر سواحل جنوب ایران و در اطراف لار و لامرد خواهد بود.

وی با اشاره به این که باید بتوانیم کیفیت زندگی را در بنادر ایران ارتقاء دهیم خاطرنشان کرد: اگر بخواهیم توسعه دریا محور داشته باشیم فقط نمی‌توانیم به حمل و نقل اکتفا کنیم بلکه باید زندگی بندری را در شهرهای ساحلی ارتقاء دهیم.