پنج شنبه 09 فروردین، 1403

کدخبر: 56510 20:35 1395/12/21
آتش سوزی در مترو، تهدیدی بزرگ برای کلانشهرهای ایران

آتش سوزی در مترو، تهدیدی بزرگ برای کلانشهرهای ایران

دسته‌بندی: بدون دسته‌بندی
آتش سوزی در مترو، تهدیدی بزرگ برای کلانشهرهای ایران

آتش سوزی در مترو، تهدیدی بزرگ برای کلانشهرهای ایران

دسته‌بندی: بدون دسته‌بندی

علی ساکت، عضو هیات علمی پژوهشکده سوانح طبیعی ایران نقل و انتقال روزانه نزدیک به ۳ میلیون نفر در تهران از طریق مترو و توسعه در زمینه فرهنگ سازی و تجهیز امکانات با هدف افزایش این تعداد به ۵ میلیون نفر در روز در آینده ای نزدیک و توسعه مترو در کلان شهرهایی از جمله کرج، مشهد، شیراز، اصفهان، اهواز و ... از جمله مواردی است که اهمیت ایمنی در این فضا ها را بیش از گذشته نمایان می سازد. از جمله سوانح تهدید کننده مهم در مترو می توان به آتش سوزی در این فضاها اشاره نمود که دلیل آن دسترسی سخت به این مکان ها در زمان امدادرسانی و پیچیدگی بحث اطفاء‌ حریق در این فضاها در صورت رخداد حادثه می باشد. آتش سوزی در مترو از جمله مواردی است که علیرغم پیشرفت های صورت گرفته در زمینه ایمنی در فضاهای زیرزمینی در جهان، در دهه های اخیر به طور متعدد و بعضاً فاجعه بار به وقوع پیوسته است. در زیر برای نشان دادن گوشه ای از اثرات ناشی از حوادث آتش سوزی، نمونه هایی از مهمترین موارد به وقوع پیوسته در خطوط متروی مناطق مختلف جهان ارائه گردیده است. - آتش سوزی سال ۱۹۹۵ در متروی باکو،‌ کشور آذربایجان: از این حادثه به عنوان مرگبارترین حادثه مترو در جهان یاد می شود. حداقل تلفات این حادثه، ۲۸۶ نفر اعلام گردید. ۲۸ کودک و سه نفر از امدادگران مترو نیز از جمله این تلفات بودند. دلیل رخداد آتش سوزی در متروی باکو، عدم کارکرد مناسب سیستم الکتریکی آن اعلام شد. این حادثه بین دو ایستگاه متروی الدوز (Uldoz) و نریمان (Nariman) و در قسمت شمال باکو رخ داد. تونل بین دو ایستگاه یاد شده مجهزبه سیستم تهویه بود اما مقطع عرضی در نظر گرفته شده برای این سیستم از پهنای کافی برای خروج سریعتر هوای داخل تونل برخوردار نبود و علاوه بر محدودیت یاد شده، سیستم تهویه برای خروج دود نیز حدود پانزده دقیقه پس از شروع آتش سوزی فعال شد. به دلیل عدم امدادرسانی به موقع و عملکرد نامناسب سیستم تهویه بسیاری از افراد در اثر خفگی ناشی از استنشاق دود در این حادثه جان باختند. - آتش سوزی سال ۱۹۰۳ در متروی پاریس، کشورفرانسه: یکی از قدیمی ترین سیستم های حمل و نقل درون شهری زیرزمینی مربوطه به شهر پاریس می باشد. در آگوست سال ۱۹۰۳ آتش سوزی ایجاد شده در متروی پاریس که ناشی از اتصالی در سیستم برق رسانی بود، به وقوع پیوست. در این حادثه ۸۳ نفر کشته شدند. - آتش سوزی ۱۱ نوامبر سال ۲۰۰۰ در تونل کاپرون (Kaprun) در استرالیا، آتش سوزی دسامبر ۱۹۷۱ و ژانویه ۱۹۷۴ در متروی مونترآل در کانادا و  همچنین آتش سوزی سال ۲۰۰۳ در متروی دائگو (Daegu) در کره جنوبی از جمله دیگر حوادث مهم آتش سوزی در خطوط مترو در جهان به شمار می رود. با توجه به موارد یاد شده و ریسک بالای آتش سوزی در ایستگاه ها و خطوط مترو با توجه به شرایط موجود در متروی شهری ایران، برنامه ریزی پیشگیرانه با هدف کاهش اثرات ناشی از این مخاطره می بایست جزو اولویت های مباحث ایمنی در این فضاها قرار گیرد. در این نوشتار با بررسی وضعیت کلی حاکم بر سیستم های پیشگیری و به منظور کاهش ریسک آتش سوزی در فضاهای زیرزمینی و ارزیابی معایب موجود، به ارائه راهکارهایی در زمینه افزایش کارایی سیستم ها و رفع نواقص مربوطه پرداخته شده است. در این بخش، برای بررسی موردی و مشخص، اطلاعات مربوط به سیستم ایمنی و اطفاء حریق در برابر آتش سوزی در متروی تهران ارائه می گردد. بر اساس بررسی های صورت گرفته، در ایستگاه های مترو در تهران، جهت جلوگیری از گسترش آتش و انتشار دود از سیستم های تهویه شامل مکش از طریق دریچه ها و ورودی های تونل ها استفاده می شود. برای این منظور در هر ایستگاه ۵ سیستم هواکش وجود دارد که دمنده هوا بوده و در صورت نیاز یا بروز آتش‌سوزی و ایجاد دود، به حالت مکنده تغییر عملکرد می دهد تا دود حاصل از آتش‌سوزی را از محل مربوطه خارج نمایند. همچنین در برخی از ایستگاه ها و خطوط متروی تهران سیستم اطفاء حریق داخل تونل ها به دلیل وجود برق، تنها در زمان بحران از آب پر می شوند. چراکه اگر آب به طور دائمی در لوله ها موجود باشد در صورت نشت آن، ریسک مسائل مربوط به سیستم برق در مترو بالا خواهد رفت و از آنجا که طبق مثال های ارائه شده، بیشتر آتش‌سوزی‌ها در خطوط متروی مناطق مختلف جهان، ناشی از اختلال در سیستم برق، گزارش شده است، ایمنی در این زمینه بایستی با دقت بالا مورد توجه قرار گیرد. طبق اطلاعات موجود، درداخل ایستگاها نیز سیستم اعلام حریق نصب شده و به صورت مجزا کار می کند. بر اساس موارد یاد شده می توان گفت فعالیت های صورت گرفته در زمینه کاهش اثر آتش سوزی در زمینه مربوطه تا حدودی قابل توجیه است اما مشکل اصلی اینجاست که اگر به دلایلی آتش سوزی در مترو گسترش پیدا کند،‌ چه راهکاری برای اطفاء آن در کمترین زمان ممکن وجود دارد؟ همانطور که ذکر شد، امکانات موجود به شکلی در نظر گرفته شده که در صورت رخداد و گسترش آتش سوزی، آب از طریق لوله هایی که از سطح زمین به تونل ها و ایستگاه های مترو متصل گردیده است،‌ می تواند از مخزن ماشین های آتش‌نشانی به درون این فضاها هدایت گردد که این فعالیت حتی در صورت وجود رابط های تعریف شده و کارآمد در محل اتصال، می تواند زمان زیادی را تلف نموده و در این زمان قطعا شاهد گسترش هرچه بیشتر آتش در فضای زیرزمینی خواهیم بود که اثرات مخربی بر سیستم ها و دستگاه های زیرزمینی در ایستگاه و یا خط مربوطه خواهد داشت. برای رفع این معضل، اتصال لوله ای اختصاصی از آب منطقه ای و یا استقرار منبع آب در محل ورودی و نصب آن به لوله خروجی اطفاء حریق تعبیه شده برای مترو پیشنهاد می گردد تا در کمترین زمان ممکن، از گسترش آتش جلوگیری شود. لازم به ذکر است این مورد در حال حاضر در برخی از ایستگاه ها در حال اجرایی شدن می باشد. از جمله اشکالات دیگر در سیستم پیشگیری و اطفاء حریق مترو می توان به این مورد اشاره نمود که بسیاری از ایستگاه ها و تونل های موجود از جمله خطوط ۳ و ۴ متروی تهران هنوز به طور کامل به امکانات اطفاء حریق، در حد آنچه در دیگر ایستگاه ها و خطوط موجود است، مجهز نگردیده اند. ضمن اینکه در برخی از خطوط مترو با وجود ضرورت بحث تهویه سریع، هواکش های میان تونلی تعبیه نگردیده است. همچنین معضل دیگر موجود در لوله های تعبیه شده، عدم وجود بوستر پمپ به عنوان تنظیم کننده فشار آب است. همانطور که می دانیم، یکی از مصارف مهم بوستر پمپ ها در اطفاء‌حریق و آتش‌نشانی است تا میزان آب مشخص و ثابتی را در اختیار آتش‌نشان ها برای خاموش نمودن آتش قرار دهد. ضمن اینکه در بالای ۹۰ درصد ایستگاه ها، منبع آب تغذیه کننده در زمان بحران، در محل ورود لوله ها به ایستگاه ها و خطوط مترو، استقرار و نصب نگردیده است. علاوه بر این در برخی از ایستگاه ها پله فرار برای دسترسی تا سطح زمین در نظر گرفته نشده ضمن اینکه تعدادی از ایستگاه های مترو، به عنوان مثال طالقانی، گلبرگ و ... تنها یک ورودی دارند که این شرایط به دلایل مختلف از جمله محدودیت در تملک زمین، فضای کم جهت اجرا و ... بوجود آمده است که شرایط عکس العمل، امدادرسانی و تخلیه را در شرایط اضطراری با کندی مواجه خواهد نمود. بر اساس مطالعات صورت گرفته در کشورهای دیگر و تجربیات موجود در کشورهای مختلف در زمینه مربوطه و اطلاعات موجود، برخی از راهکارهای کاهش ریسک آتش سوزی با توجه به بررسی ویژگی سیستم ایمنی و اطفاء‌حریق در متروی طراحی شده برای ایران به صورت زیر قابل ارائه است: ۱- جداسازی دقیق سیستم برق رسانی به عنوان عامل اصلی آتش سوزی های گزارش شده در متروی مناطق مختلف جهان. ۳- نظارت بر ایمنی خطوط و ایستگاه های مترو در کنترل تجهیزات مخاطره آمیز در زمان آتش سوزی برای پیشگیری از خسارات مالی بیشتر و تشدید اثرات مخاطره ۳- ایجاد منبع آب با ظرفیت بالا در محل هر ایستگاه برای اطفاء اولیه حریق احتمالی مجهز به سنسورهای هشدار دهنده ویژه جهت اعلام خالی بودن منبع. ۴- نصب بوستر پمپ در محل لوله های اطفاء حریق تعبیه شده در مترو برای تنظیم فشار آب در زمان اطفاء حریق ۵- کنترل منظم و در فواصل تعریف شده (به طور مثال هر ماه یک بار) ایستگاه های آتش نشانی محلی در موارد مرتبط با تجهیزات اطفاء حریق در مترو با هدف اطمینان از کارکرد صحیح آنها و در اختیار داشتن نقشه ایستگاه ها و راه های دسترسی آسان به فضاهای خاص توسط امدادگران ۶- حذف مواد قابل اشتعال در خطوط، ایستگاه ها، واگن ها و بویژه از کابین راننده ۷- ارائه کلاس های آموزشی برای رانندگان در زمینه شناسایی مخاطرات احتمالی در مترو و ارائه اطلاعات کافی به آنها در زمینه آشنایی با علائم غیر عادی که ممکن است در مسیر با آنها برخورد نمایند. ۸- برگزاری کلاس های آموزشی و تخصصی ویژه کارکنان بخش HSE در مترو ۹- نصب سیستم بهینه محافظ تامین کننده نیروی برق در اتصال به واگن ها ۱۰- عریض نمودن مقاطع خروجی مترو به عنوان عامل کمک کننده در تهویه هوا و تخلیه سریعتر افراد. ۱۱- نصب و تکمیل هواکش های میان تونلی و اجرای آن در تمامی تونل ها و خطوط مترو ۱۲- برگزاری مانورهای ماهانه و سالانه برای آمادگی بیشتر و هماهنگی بین نیروهای ایمنی مترو و آتش‌نشانی ۱۳- کنترل و نظارت بر انجام شرح وظایف محوله در زمینه بررسی و تکمیل چک لیست های تخصصی ایمنی توسط کارکنان بخش HSE با هدف حفاظت از این فضاها در برابر مخاطرات احتمالی.   امید است که با ارائه موارد یاد شده و عمل به آنها در تمامی سطوح مدیریتی، نظارتی و عملیاتی در متروی شهری، شاهد افزایش روزافزون ایمنی در این فضاها باشیم.


  • دیدگاهی برای این نوشته ثبت نشده است.
  • افزودن دیدگاه


JahanEghtesadNewsPaper

جستجو


  |