دکتر جواد شرف خانیT مدرس دانشگاه و تحلیلگر مسائل اقتصادی
در یک جامعه در حالِ گذار، نخبگان، نهادهای مدنی و جنبشهای اجتماعی با طرح و خلق ایدهها و اندیشههای جدید و با نگاه نقادانه به وضعیت و شرایط موجود، به دنبال گسترش عدالت، کاهش نابرابریهای اجتماعی و شکاف طبقاتی، افزایش رفاه عمومی، احترام به مصالح عمومی و منافع ملی، انجام فعالیتهای فکری مداوم و ریشهای، جلوگیری از منازعات و کشمکشهای سیاسی، شناخت، بررسی و ارائه راهکارها در خصوص مسائل و مشکلات اجتماعی و مطالبات عمومی و انتقال آنها به حاکمیت و نهادهای مسئول میتوانند نقش تعیین کنندهای در پیشرفت و توسعه آن کشور داشته باشند.
پس از ۸ سال تعطیلی، توقیف و انزوای کنشگران مدنی و اجتماعی، یک بار دیگر و با روی کار آمدن دولت تدبیر و امید با رویکرد و نگرش مثبت به نقش و جایگاه مردم در قالب نهادهای مدنی و سندیکاها و اتحادیه ها، فعالیتهای قابل توجهی در این زمینه انجام شد و توجه دولتمردان به این موضوع معطوف گردید که مشارکت مردم در تصمیم سازیها و حتی اجرای طرحها و برنامههای توسعهای میتواند علاوه بر تقویت روحیه همدلی، ارتقای فرهنگ کار مشارکتی و افزایش کیفیت ارائه خدمات دولتی، بازوی توانمندی برای دولت باشند تا این برنامهها مسیر خود را برای رسیدن به هدفهای پیشبینی شده پیدا کنند.
در این وضعیت اقتصادی که بیکاری جوانان گریبان کشور را گرفته است و از آن بهعنوان پاشنه آشیل دولت یاد میشود، شنیدن صدای مردم از طریق نخبگان و نهادهای مردمی میتواند کمکهای فراوانی به دولتمردان داشته باشد، یکی از وزرایی که این موضوع را بنا به درخواست فعالان مدنی استان ایلام مورد توجه قرار داد، وزیر کار بود.
در تاریخ۱۵ فروردین ۱۳۹۷ با تلاشهای آقای مهندس شیرخانی مدیر کل کار استان ایلام، جلسهای با حضور وزیر محترم تعاون، کار و رفاه اجتماعی و تمامی معاونین ایشان، فعالان مدنی و اجتماعی و اقتصادی، اتحادیههای کارگری، مسئولین ارشد استان و نمایندگان مجلس برگزار شد. در این جلسه پس از بحثهای کوتاه مهندس سلیمانی دشتکی استاندار و دکتر میرزایی نماینده مردم در مجلس شوری اسلامی نوبت به فعالان اقتصادی، اجتماعی و مدنی رسید، مباحث بسیار روشن و بدون پردهای از شرایط استان به اطلاع وزیر و معاونین ایشان رسید.
حسن جلسه در این بود که نمایندگان اصناف و تشکلهای مدنی با پیشنهادات روشن فضای اجتماعی و اقتصادی و مدنی استان را بدون واسطه و بدون سانسور به شکلی واقعی به بحث گذاشتند .
مباحث مطرح شده در این جلسه بیشتر حول محورهای رکود فعالیتهای اقتصادی و عدم سرمایه گذاری، بحران بیکاری و راهکارهای کارآفرینی، موضوع اعتراضات مردمی و درصد بالای خودکشی، بحث گرانی دلار و کاهش ارزش پول ملی، تحولات خاورمیانه و جهان و تاثیر این تحولات بر فضای داخلی کشور،تحلیل و راهکارهایی ارایه گردید .
در خصوص علل رکود فعالیتهای اقتصادی و کارو اشتغال به موانع اداری از جمله حق بیمه تامین اجتماعی و جرایم سنگین عدم پرداخت حق بیمه از یک طرف و نیز عدم پرداخت بدهیهای دولتی به بخش خصوصی که مانع اصلی پیشرفت کار و تحرک فعالان اقتصادی است، بحث تهاتر مطرح و مورد توجه وزیر محترم و معاونین قرار گرفت.
در خصوص درصد بالای بیکاری در استان کم جمعیت ایلام علی رغم داشتن پتانسیلهایی متعددی چون زمین مناسب، آب و منابع عظیم نفت و گازو عدم سرمایه گذاریهای لازم در این حوزهها بحث شد و به بررسی ریشههای این مشکلات پرداخته شد در این جلسه بحث اعتراضات اجتماعی و نارضایتی عمومی تحلیل گردید و اشاره شد که بین کار و فعالیت اقتصادی با رضایتمندی و رفاه عمومی رابطه معنیدار وجود دارد و چنین موضوعاتی حاصل سرمایهگذاری است اما وقتی به دلایل گوناگون ما جذب سرمایه نداریم نمیتوانیم شاهد درآمد و رفاه عمومی باشیم.
موضوع درصد بالای خودکشی در استان ایلام که نسبت به جمعیتش در ایران و جهان مقام اول را داراست به علل و ریشههای روانی آن پرداخته شد و راه مبارزه با این مشکل اساسی، جذب سرمایهگذاری و ایجاد تحرک اجتماعی و مدنی و ترویج امیدواری و مبارزه با یاس و دلمردگی و ترویج شادی و رواج افکار مثبت و امید به زندگی مورد تاکید قرار گرفت که نیاز به سرمایهگذاری جدی در این زمینه دارد.
آنچه در این جلسه قابل درک بود مشکلات کشور و استان بدون پرده مطرح گردید و وزیر محترم کار نیز فضای کشور را بدرستی تحلیل و موقعیت حساس کنونی! را با فعالین مدنی استان ایلام در میان گذاشت، مباحث شفاف فعالین مدنی و وزیر محترم کار در پذیرش واقعیتهای استان باعث شد بخش عمده ای از واقعیتهای موجود تحلیل و پذیرفته شود. نکته جالب این نشست پذیرش واقعیتهای کشور توسط دو طرف بود که چنین جلسهای در نوع خود کم سابقه بود. در این جلسه تلاش همه شرکت کنندگان این بود که همه با هم باید به دنبال ارائه راه حلی برای گذر از این شرایط باشیم. نیاز به همدلی و همگرایی و مشارکت عمومی برای رسیدن به شرایطی که ایران را از بحرانهای موجود گذر دهد مورد تاکید قرار گرفت. بهنظر میرسد برای اولین بار فعالین مدنی استان ایلام خود را در موقعیت مشارکت واقعی میدیدند و به عنوان بخشی از سرمایههای اجتماعی استان پذیرفتند که باید دولت و مردم مشترکا بدنبال حل نابسامانیهای کشور باشند.
بنظر میرسد نیاز به چنین جلساتی در سراسر کشور توسط همه اعضای کابینه لازم و ضروری است و فعالان مدنی و اقتصادی بهعنوان سرمایههای اجتماعی گرانبها در موقعیت مشارکت واقعی قرار بگیرند.