آخوندی در نشست هم‌اندیشی با اعضای کمیسیون صنایع و معادن هشدار داد:
گروه امورزیربنایی-وزیر راه و شهرسازی با اشاره به مفهوم ریل از منظر صنعت گفت: این مفهوم می‌تواند صنایع و اشتغال بالایی ایجاد کند که کوچکترین آن ساخت ریل است و صدها صنعت مختلف در حوزه ناوگان، شبکه، علائم و ارتباطات وجود دارد.
به گزارش جهان اقتصاد، عباس آخوندی در جلسه‌ای با حضور اعضای کمیسیون صنایع و اعضای هیات مدیره شرکت راه‌آهن جمهوری اسلامی ایران، اظهار داشت: سال گذشته موفق شدیم ۳۰.۲ میلیارد تن کیلومتر از طریق حمل و نقل ریلی جابه جا کنیم که اگر این میزان با حمل و نقل جاده‌ای جابه جا می‌شد هر یک تن کیلومتر ۳۵ سی‌سی گازوئیل بیشتری مصرف می‌کرد. بدین معنا که یک میلیارد لیتر گازوئیل مصرف می‌شد.
وی با اشاره به خودرومحور بودن حمل و نقل ایران، گفت: سرمایه‌گذاری روی خودرو، خرد است اما در عوض برای سرمایه‌گذاری بر روی حمل و نقل ریلی به یک سرمایه اولیه در بخش زیرساخت و ناوگان نیاز است.
آخوندی افزود: در عمل یارانه‌های پنهانی در حمل و نقل جاده‌ای پرداخت می‌شود که وحشتناک است.
وزیر راه و شهرسازی یادآور شد: سال گذشته ۱۳ میلیارد تَن کیلومتر در حمل و نقل ریلی جابه جا شد که نسبت به حمل و نقل جاده‌ای برای هر یک نفر ۲۰ سی‌سی در مصرف سوخت صرفه جویی شده است.
آخوندی در ادامه با اشاره به بحث ترانزیت کالا اظهار داشت: ترانزیت فقط با ریل مفهوم پیدا می‌کند به طوری‌که میزان سودآوری ترانزیت ریلی با جاده قابل قیاس نیست.
وی افزود: در ترانزیت ریلی میزان استهلاک نسبت به ترانزیت جاده‌ای بسیار اندک است. به طوری‌که می‌توان گفت در ترانزیت ریلی، سود مطلق داریم.
عضو کابینه دولت دوازدهم همچنین به مزایای توسعه حمل و نقل ریلی اشاره کرد و گفت: در خصوص صنایع مختلف پیرامون توسعه حمل و نقل ریلی، کوچکترین آن ساخت ریل است و صدها صنعت مختلف در حوزه ناوگان، شبکه، علائم و ارتباطات وجود دارد که می‌تواند اشتغال گسترده‌ای ایجاد کند.
**توسعه حمل و نقل ریلی حومه‌ای یک مدل شهرسازی است
وی در ادامه بیان کرد: وقتی از منظر شهرسازی به توسعه ریلی بنگریم، میزان توسعه حمل و نقل ریلی حومه‌ای مطرح می‌شود. در ایران ۷میلیارد سفر از حومه به مراکز شهرها انجام می‌شود که یک میلیارد آن مخصوص تهران است. تمام این سفرها در حومه تهران با خودرو انجام می‌شود که گرفتاری‌های زیادی در زمینه کاهش ایمنی و تخریب محیط زیست، همچنین آلودگی هوا ایجاد می‌کند.
وی با بیان اینکه راه‌آهن حومه فقط توسعه حمل و نقل ریلی نیست، گفت: توسعه حمل و نقل ریلی حومه‌ای یک مدل شهرسازی است و در صورت ایجاد از ورود روزانه ۵۵۰ هزار خودرو به تهران جلوگیری می‌کند.
آخوندی تصریح کرد: هر چه در داخل شهر و پیرامون آن جاده ایجاد شود، قبل از ایجاد به مرحله اشباع می‌رسد. بنابراین با توجه به رشد ۱۵ درصدی تولید خودرو در سال باید به دنبال توسعه حمل‌ونقل ریلی رفت.
آخوندی یادآور شد: یک سرمایه‌گذاری گسترده‌ای در زمینه شبکه حمل ونقل ریلی کشور انجام شده است و طی چند ماه آینده ارومیه، بستان‌آباد و رشت به شبکه ریلی متصل خواهند شد اما توسعه ناوگان به میزان توسعه شبکه نبوده است. در ناوگان مسافر قیمت بلیت مسافر محدود است که به دلیل نوع مخاطبان و بهره‌برداران آن است. در حوزه مسافری ریلی در سراسر جهان به دلیل اهداف اجتماعی به راه‌آهن یارانه تعلق می‌گیرد اما ما مبنایی برای حمایت نداریم.
وی با اشاره به چگونگی تامین ناوگان باری و مسافری و موانع پیش روی صنعت گفت: میزان بومی‌سازی در تولید ناوگان ریلی بسیار زیاد است که تولید واگن باری سهم بسزایی را به خود اختصاص داده است و بخش تولید واگن مسافری از سهم کمتری برخوردار است اما مشکل ما تامین مالی است و آخر کار باید مدلی برای تامین مالی تهیه کرد.
وی همچنین به توسعه راه‌آهن تهران- همدان اشاره کرد و گفت: ساخت خط آهن ملایر-همدان و اتصال به کرمانشاه زمان سفر را نسبت به سفر جاده‌ای ۲ ساعت کاهش می‌دهد.
آخوندی تصریح کرد: اگر راه‌آهن تهران- بندرعباس طی ۵ سال آینده برقی شود اتفاق بزرگی رخ خواهد داد که برای اجرای این پروژه سه میلیارد دلار نیاز است. حسن برقی کردن این خط آهن، کنترل بیشتر و افزایش ۲ برابری ظرفیت است.
وزیر راه و شهرسازی از نمایندگان کمیسیون صنایع و معادن مجلس شورای اسلامی درخواست کرد تا شرایط تضامین مورد نیاز راه‌آهن و بخش خصوصی در بخش‌های بار و مسافر را فراهم شود.
** امکان واردات و صادرات از طریق کریدورهای ریلی
معاون وزیر راه و شهرسازی نیز در ادامه گفت: اگر بنادر کشور تحریم شوند، امکان واردات و صادرات ریلی به اروپا، چین، ترکیه و روسیه به میزان حدود ۷۲ میلیون تن از طریق کریدورهای ریلی عبوری از ایران وجود دارد.
سعید محمدزاده اظهار داشت: در بخش بار طی سال‌های ۸۸ لغایت ۹۲ سهم بار حمل شده بر روی ریل ۳۲ و ۳۳ میلیون تن بوده است اما از سال ۹۲ با کاهش تعرفه منجر شد طی ۴ سال به ۴۷ میلیون تن دست‌یابیم و در وضع موجود میتوانیم در سال ۹۷ به سهم جابجایی ۸۰ میلیون تن نیز دست‌یابیم.
وی افزود: در زمینه ترانزیت بار ترانزیت در سال‌های گذشته حدود نیم میلیون تن کاهش داشتیم و پیش‌بینی می‌کنیم در سال ۹۷ به ۲.۴ میلیون تن حمل بار ترانزیتی دست یابیم.
معاون وزیر راه و شهرسازی گفت: در بخش مسافر طی تمام سال‌ها وضعیت کاهشی بوده اما در ریل شیب کاهشی کمتر از سایر مد‌ها بوده است و در سال ۹۵ توانستیم ۲۳ میلیون نفر را جابجا کنیم. البته در بخش حومه‌ای اقدام بزرگی را شروع کرده‌ایم.
معاون وزیر راه و شهرسازی بابیان اینکه در سال ۹۶ بالغ‌بر ۱۳۲ میلیون تن بار از کشور صادر و ۳۸ میلیون تن وارد شده است گفت: بارهای صادراتی حمل شده توسط ریل به مبادی صادراتی ۱۲ میلیون تن و در واردات ۳ میلیون تن بوده است.
مدیرعامل راه‌آهن در ادامه بیان داشت: در صنعت حمل‌ونقل ریلی وقتی بار وارد ریل می‌شود، صرفه‌جویی سوخت و صرفه‌جویی ناشی از آلاینده‌ها و صرفه‌جویی ناشی از تلفات جاده‌ای و صرفه‌جویی ناشی از استهلاک انجام می‌شود. با فرض اینکه قیمت دلار کمتر از ۴ هزار تومان باشد. صرفه‌جویی‌های که به ازای یک تن کیلومتر صورت می‌گیرد برابر با ۱۳۸ تومان است که با احتساب قیمت امروز دلار حدود ۲۰۰ تومان است.
وی افزود: اگر یک تن کیلومتر بار را از جاده به ریل منتقل کنیم به ازای هر تن کیلومتر ۲۰۰ تومان صرفه‌جویی ملی ایجاد کرده‌ایم با فرض اینکه ما در برنامه ششم بتوانیم به اهداف برنامه دست‌یابیم اگر با مبنای ۱۳۸ تومان جلو برویم ۷۵ هزار میلیارد تومان برای کشور صرفه‌جویی به ارمغان خواهیم آورد.
محمدزاده گفت: در حوزه صنعت یکی از مهم‌ترین نقش‌ها مسئله پشتیبانی صنعت است، بارهای معدنی در سال ۹۵ بالغ‌بر ۶۰ میلیون تن بوده است که از این رقم ۲۰ میلیون تن با ریل و ۴۰ میلیون تن با جاده حمل شده است که از ۴۰ میلیون تن حمل شده با جاده ۲۰ میلیون تن موازی با ریل بود.
معاون وزیر راه و شهرسازی بابیان اینکه «باید حتماً پکیج‌های بار به‌صورت جدی دیده شود» تأکید کرد: ما نیازمند قانونی با عنوان «قانون استفاده از حد اکثر توان شبکه ریلی کشور» هستیم. تا جایی که ریل ظرفیت دارد حداقل بار دولتی بر روی جاده نرود و دولت از یارانه جاده‌ای استفاده نکند وگرنه نمی‌توان انتظار رشد اقتصاد ملی را داشت.
محمدزاده گفت: با توجه به اینکه راه‌آهن شرکت درآمد هزینه است اما حق دسترسی به‌صورت قابل‌توجهی کاهش یافته است. در حوزه مسافر یک ریال حق دسترسی گرفته نمی‌شود و گزارش سازمان حسابرسی حاکی است که در سال ۹۵ راه‌آهن ۷۵۰ میلیارد تومان برای بخش مسافر هزینه کرده که یک ریال هم ثبت نشده است و این یعنی یارانه پنهان که در سال ۹۶ به ۸۵۰ میلیارد تومان رسیده است.
وی افزود: هزینه‌های ثبت شده در قبال لکوموتیو‌ها ۱۰۰ میلیارد تومان بوده است که یک ریال اخذ نشده است. ازاین‌رو صنعت مسافری زیان ده و غیرممکن است کسی در صنعت مسافری با این قیمت بلیت هزینه کند و امکان چرخه اقتصادی بخش مسافری وجود داشته باشد.
معاون وزیر راه و شهرسازی گفت: ظرفیت یک واگن و یک اتوبوس با هم برابر است اما قیمت یک واگن تقریباً دو برابر قیمت اتوبوس است. پس لازم است برای بخش مسافر مدل تأمین مالی واسپاری تعریف شود که پیشنهاد آن مطرح‌شده تا سرمایه‌گذار بتواند واگن را تقریباً رایگان دریافت کند در غیر این صورت حاضر به سرمایه‌گذاری نخواهد بود.
با کمک شریک خارجی میتوانیم چند واگن‌ساز داخلی را حمایت و تأمین مالی را انجام دهیم. ۱۲۵۰ دستگاه واگن از طریق منابع راه‌آهن و دولت حمایت‌شده است و قراردادهایی با واگن پارس و مپنا برای لوکوموتیو منعقد شده است؛ و با هر سه شرکت تولیدکننده داخلی ایریکو، واگن‌پارس و پلور سبز و همچنین با واگن‌سازی‌های باری طی ۴ سال گذشته قرارداد منعقد شده است.
در حوزه ساخت داخل مهم این است که مدل فاینانس داخلی تنظیم شود و تا این مدل درست نشود، خریدار خصوصی امکان خرید از تولیدکننده داخلی ندارد. تولیدکننده داخلی نمی‌تواند فروش اقساطی داشته باشد و خریدار داخلی نیز قادر به خرید نقدی نیست، پس فقط باید به مدل لیزینگ اندیشید.
