خبرگزاری خبرآنلاین نوشت: فعالان اقتصادی با توجه به اهمیت و حساسیت نرخ ارز به‌عنوان مهم‌ترین متغیر اقتصادی، انتظاراتی درمورد قیمت‌گذاری مناسب ارزی دارند. توصیه آنها این است که دولت به‌صورت تدریجی اقدام به افزایش نرخ ارز کند و اجازه دهد هر سال به میزان متوسط اختلاف تورم داخلی با تورم شرکای عمده تجاری به نرخ ارز اضافه شود تا قدرت رقابت‌پذیری صادرکننده ایرانی در مقابل رقبا حفظ شود. در گام دوم برای از بین رفتن و به حداقل رساندن رانت‌های حاصل از وجود نرخ‌های چندگانه برای ارز، دولت اقدام به تک‌نرخی کردن ارز کند.

در این خصوص، عدنان موسی‌پور، رییس کمیسیون صادرات اتاق بازرگانی و صنایع و معادن ایران در کافه‌خبر خبرگزاری خبرآنلاین توضیح می‌دهد: «افزایش نرخ ارز به شکل آرام و قابل ِپیش‌بینی به نفع صادرات است.» به اعتقاد وی، «این روش، فرصتی را به تولیدکنندگان داخلی می‌دهد که خود را با نرخ ارز تطبیق دهند.» موسی‌پور متذکر می‌شود: «این‌گونه دیگر کالاهای خارجی گران وارد نمی‌شود و قاچاق بسیار پرهزینه می‌شود. همچنین، مراودات بانکی بهتر می‌شود، یعنی تجار با آرامش بیشتری می‌توانند با یکدیگر ارتباط برقرار کنند.» آنچه در ادامه می‌خوانید، مشروح گفت‌وگوی خبرگزاری خبرآنلاین با عدنان موسی، رییس کمیسیون صادرات اتاق بازرگانی ایران است.

***

* نرخ دلار در یک‌سال گذشته از حدود ۳۷۴۸ تومان در ابتدای امسال، در حال حاضر به حدود ۴۴۶۶ تومان افزایش یافته است. البته در هفته‌های گذشته شاهد افزایش نرخ دلار تا ۵۰۰۰ تومان نیز بودیم. به نظر شما، افزایش نرخ ارز به نفع صادرات تمام شد؟

اثر افزایش نرخ ارز را باید در بخش کلی اقتصاد در نظر بگیریم. همیشه یکی از مهم‌ترین مطالبات بخش خصوصی و صادرکنندگان این بوده که نرخ ارز واقعی شود و تا می‌شود، دخالت دولت در حوزه ارز کاهش یابد.

من اعتقاد دارم ارز واقعی شاید در مقطعی به معنای گران شدن آن باشد که البته آثار خود را دارد، ولی در بقیه موارد اگر به این معنا باشد که بازار ارز ثبات داشته باشد و دور از هیجانات باشد، مثبت است. آنچه که طی ۳، ۴ ماه گذشته اتفاق افتاد، این‌گونه بود که نرخ ارز ۳۰ درصد رشد کرد و سپس دوباره نرخ ارز کاهش یافت. همین افزایش نرخ ارز و برگشت قیمت‌ها، به ضرر صادرات تمام می‌شود.

زمانی ارز به نفع صادرات است که رشد نرخی که اتفاق می‌افتد، تدریجی باشد. من شخصا اعتقاد دارم که این رشد نرخ ارز ظرف دو سال باید انجام می‌شد.

* یعنی دولت از ابتدا می‌توانست ماهانه نرخ را به نحوی بالا ببرد که به نرخ کنونی برسد.

اتفاقا همین پیشنهاد را کمیسیون صادرات اتاق بازرگانی ایران طی یک بیانیه‌ای که از طرف صادرکنندگان تدوین کرده بودند، به دولت داد.

* چه زمانی؟

۴ ماه پیش. اگر اشتباه نکنم، آبان ماه امسال یک بیانیه کمیسیون صادرات اتاق بازرگانی ایران منتشر کرد و ما پیشنهاد دادیم سالانه بین ۱۰ تا ۱۵ درصد نرخ دلار افزایش یابد تا به قیمت واقعی برسد. در این حالت، صادرکنندگان، تولیدکنندگان و همه فعالان اقتصادی، خود را با نرخ ارز تطبیق می‌دهند، چون رشد نرخ ارز با آرامی اتفاق می‌افتد و گام به گام و لاک‌پشتی حرکت می‌کند. هیچ‌گاه این رشدی که صورت گرفت و نرخ دلار از ۳۸۰۰ تومان به ۵۰۰۰ تومان افزایش یافت و دوباره کاهش یافت، به نفع صادرات نیست. نمونه بارز این موضوع این است که وقتی بلافاصله نرخ دلار افزایش یافت، هزینه حمل‌ونقل دریایی و حمل‌ونقل داخلی اضافه شد، ولی زمانی که نرخ دلار یک مقدار کاهش یافت، هزینه حمل‌ونقل دریایی همین‌طور ثابت ماند. یعنی هزینه‌ها کاهش پیدا نکرد. معنای این موضوع این است که هزینه صادرکنندگان اضافه شد و کالاهای داخلی در بازار جهانی غیررقابتی‌تر شد.

ما باید واقعیت را قبول کنیم که دولت کمتر در بحث ارز دخالت کند و بگذارند ۱۰ تا ۱۵ درصد سالانه افزایش یابد. وقتی دلار رشد طبیعی داشته باشد، به طور قطع در یک نقطه رشد نیز متوقف می‌شود. این‌گونه فضای کسب‌وکار بهتر خواهد بود و اقتصاد قابل ِپیش‌بینی می‌شود. از همه مهم‌تر، صادرکنندگان در بخش ارزی می‌توانند قراردادهای بلندمدت ببندند. زمانی که نرخ ارز ثابت نیست و دائما نوسان ۲۰، ۲۵ درصد دارد، تجارت خیلی خطرناک می‌شود و همه به روزمرگی می‌افتند. در نهایت می‌شود فقط قراردادهای یک‌ماهه بست. به هیچ‌عنوان نمی‌شود قراردادهای بلندمدت یک‌ساله و دوساله منعقد کرد.

* در عین این‌که افزایش نرخ ارز می‌تواند منجر به رشد ارزش صادرات شود، اما با توجه به این‌که بخشی از مواداولیه تولید، وارداتی است، افزایش نرخ ارز چه اثری روی این بخش خواهد گذاشت؟

افزایش نرخ ارز به شکل آرام و قابل ِپیش‌بینی به نفع صادرات است. به طور قطع این روش فرصتی را به تولیدکنندگان داخلی می‌دهد که با نرخ ارز خود را تطبیق دهند و دیگر کالاهای خارجی گران وارد نمی‌شود و قاچاق بسیار پرهزینه می‌شود. همچنین، مراودات بانکی بهتر می‌شود، یعنی تجار با آرامش بیشتری می‌توانند با یکدیگر ارتباط برقرار کنند. بر این اساس، من فکر می‌کنم بهترین الگوی نرخ ارز برای صادرات، رشد آرام نرخ ارز است.

* چرا همیشه در مقابل افزایش نرخ ارز واکنش و نگرانی وجود دارد؟

همیشه دولت‌های گذشته بنا به سیاست‌های مختلف، ارز را سرکوب کردند. به طور قطع نرخ ارز که گران شود، اولین گروهی که در مقطع کوتاه‌مدت زیان می‌بینند، کارمندان و کسانی هستند که حقوق ثابت دارند. این گروه ارتباطی با دنیای تجارت ندارند. با افزایش نرخ ارز، در مقطعی از زمان فشار به این گروه وارد می‌شود. دولت می‌خواهد به اسم حمایت از این گروه اتفاقی در بخش ارزی نیفتند، منتها می‌بینیم که نتیجه‌اش این می‌شود که نمی‌تواند نرخ ارز را کنترل کند و هر چند سال یک‌بار نرخ دلار رشد ناگهانی پیدا می‌کند و فنر نرخ ارز به یک‌باره باز می‌شود.

من اگر بخواهم دقیق‌تر بگویم، ما باید به ارز نگاه بلندمدت‌تری داشته باشیم و مقطعی نگاه نکنیم. دولتی که جرات کند برنامه‌ای برای واقعی و تک‌نرخی شدن ارز تدوین کند، بیشترین خدمت را به اقتصاد کشور خواهد کرد. دولت باید جرات ورود به این بحث را داشته باشد.

تصمیمی که اخیرا دولت در بحث ارز گرفت، دقیقا به این معناست که به اهالی اقتصاد می‌گوید در بخش تولید سرمایه‌گذاری نکنید و پول‌های خود را در بانک‌ها بگذارید. این باعث می‌شود که بخش سرمایه‌گذاری در تولید و تجارت خارجی ضربه خورد و طی فرآیندی، آمار بیکاری بیشتر شود.

* چشم‌اندازی که از بازار ارز برای سال آینده وجود دارد، چیست؟

من از شرایط مطلوب صحبت می‌کنم. می‌گویم دوست دارم که نرخ ارز در سال آینده قابل ِپیش‌بینی باشد. یعنی بتوانیم پیش‌بینی و براساس آن برنامه‌ریزی کنیم. دولت آقای روحانی باید بالاخره این تصمیم سخت را بگیرد و این تصمیم را به دولت بعدی پاس ندهد. همه ما می‌دانیم نیاز کشور در مباحث ارزی چیست و می‌دانیم بیشترین دارنده ارز، دولت است. همچنین بازیگر اول و آخر بازار ارز، دولت است.

مریم فکری