خبرگزاری ایکنا نوشت: حجتالاسلام و المسلمین سیدمحمد غروی، عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم و از اعضای شورای عالی حوزههای علمیه، درباره سیره سیاسی امام رضا(ع) و استراتژی مبارزاتی این امام در مقابل حکومت عباسی به ویژه پس از پذیرش پیشنهاد ولایتعهدی مأمون، گفت: در تحلیل سیره سیاسی ائمه اطهار(ع) باید به این نکته توجه کرد که زمانها و شرایط مختلف، تکالیف مختلفی را برای ائمه ایجاب کرده و ائمه ما هم در موقعیتهای مختلفی قرار داشتند و سیره عملی آنها هم برای ما حجت است.
تحلیل صحیح سیره سیاسی ائمه با شناخت شرایط و مقتضیات زمان
وی ادامه داد: زمانی شرایط مانند شرایط امام علی(ع) است که با وجود نصب ایشان از سوی پیامبر اکرم(ص) به امامت، آن شرایط پیش میآید. در آن زمان هنوز اسلام پس از پیامبر (ص) نیاز به تقویت دارد و این باعث میشود امیرالمومنین به طور کلی کنار نکشند و به ویژه در زمان خلفای اول و دوم عملا حضور سیاسی دارند و در مشکلات مبتلابه جامعه اسلامی به خلفا مشاوره میدهند و به سؤالات انها پاسخ داده و به نوعی خلآهای نظام و جامعه اسلامی را پر میکنند.
حجتالاسلام غروی اظهار کرد: اما در زمان امام حسن(ع) مشاهده میشود که ایشان در مقابل ادعای خلافت معاویه میایستند و بنای امام حسن(ع) بر این میشود که با معاویه مبارزه کنند، لیکن وقتی عدهای از سران لشگر حضرت سستی به خرج میدهند و یا فریفته وعدههای معاویه میشوند امام حسن(ع) صلح تحمیلی با معاویه را البته با شرایطی میپذیرند که البته همان شروط، هویت واقعی حکومت معاویه را افشا میکند.
عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم عنوان کرد: همچنین زمان امام حسین(ع) شرایط تفاوت میکند به نوعی که در زمان امام حسین(ع) فساد حکومت بنی امیه علنی شده است و حیات دین در خطر قرار گرفته و امام حسین(ع) با وجود آنکه تا آخرین لحظه سعی میکردند جنگی رخ ندهد و ایشان شروعکننده جنگ نبودند اما در نهایت واقعه عاشورا رخ میدهد.
وی افزود: پس از آن در زمان امام سجاد(ع)، ایشان سعی میکنند از مسائل سیاسی فاصله بگیرند و در قالب دعا به تبیین مسائل سیاسی میپردازند و شروع به کادرسازی میکنند، لذا فهم شرایط و مقتضیات زمان و تحلیل اقدامات ائمه اطهار از این منظر بسیار مهم است.
پیچیدگی مبارزه سیاسی امام رضا(ع) به دلیل ویژگیهای شخصیتی مأمون
حجتالاسلام غروی با بیان اینکه در زمان امام رضا(ع) شرایط به نحو دیگری پیش میرود، گفت: اولا در آن زمان بنی عباس حاکم هستند که خود را منتسب به پیامبر(ص) میکنند و ثانیا ادعای حمایت و دوستی اهل بیت(ع) را دارند. از طرف دیگر در میان خلفای عباسی، مأمون فرد باسوادی بوده و به حسب ظاهر به اهل بیت(ع) تمایل زیادی نشان میدهد که همین مسئله نوع مبارزه امام را پیچیدهتر و سختتر میکند.
عضو شورای عالی حوزه علمیه قم یادآور شد: برهمین اساس مأمون به امام رضا(ع) پیشنهاد ولایتعهدی میدهد که منجر به بحثی میان مأمون و امام رضا(ع) میشود که وقتی مأمون به صورت علنی امام رضا(ع) را تهدید به مرگ میکند امام این پیشنهاد را میپذیرند. البته امام رضا(ع) برای پذیرش این پیشنهاد شروطی از جمله عدم دخالت در عزل و نصب مقامات، جنگ و صلح و هر گونه شؤون حکومتی را میگذارند و مأمون هم قبول میکند. در واقع امام رضا(ع) در مقابل تهدید مرگ مأمون، که اگر عملی میشد به نفع مسلمانان، تشیع و امامت نبود، چنین پیشنهادی را میپذیرد.
نحوه سفر به مرو و پیگیری سبک زندگی متفاوت با دستگاه عباسی؛ جلوههایی از مبارزه سیاسی امام رضا(ع)
وی با بیان اینکه مسئله دیگر در فهم مبارزه سیاسی امام رضا(ع)، مطالعه نحوه سفر ایشان از مدینه به مرو و بیانات ایشان در طول سفر است، گفت: در واقع امام رضا(ع) وقتی ازمدینه خارج میشود، با سخنان و نحوه خداحافظی خود نشان میدهد که این یک سفر عادی نیست یا تا جایی که در توان حضرت است به گونهای برخورد میکنند که بتوانند بهترین بهرهبرداری را به نفع شیعه و حقانیت اهل بیت(ع) انجام دهند که نمونه آن بیان حدیث «سلسله الذهب» در نیشابور در میان جمعیت زیادی از مردم است.
حجتالاسلام غروی اظهار کرد: همچنین وقتی امام رضا(ع) به مرو میرسند و وارد کاخ مأمون میشوند سبک زندگی مخصوص خود را پیگیری میکنند و تا میتوانند از مدل زندگی خلیفه و مقامات و تشریفات خاص آنان فاصله میگیرند. به عنوان نمونه زمانی که سفره مهمانی پهن میشود امام رضا(ع) تأکید میکنند که تمام خادمان و کارکنان باید بر سر سفره حاضر باشند تا تمایز دو سبک زندگی مشخص شود.
وی تصریح کرد: به عبارتی حضرت به گونهای در مسائل ورود پیدا میکنند که این تهدید علیه امامت و تشیع به فرصت تبدیل شود و این باعث میشود که خلفای بعدی چارهای جز تغییر رفتار با امام جواد(ع)، امام هادی(ع) و امام حسن عسکری(ع) پیدا نمیکنند. چون این ائمه همگی به نوعی ابن الرضا هستند و به نحوی با حکومت پیوست دارند و خلفا مجبور بودند به نوعی ظواهر را حفظ کنند.
عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه با اشاره به استفاده امام رضا(ع) از فرصت ولیعهدی برای افزایش ارتباط با مردم گفت: امام رضا(ع) در این دوره رویه ائمه قبلی را در ارتباط با مردم ادامه دادند و آن روال را حفظ کردند و اینگونه نبود که به خاظر ولیعهد شدن با مردم رابطه پیدا کنند.
امام رضا(ع) از پیامدهای مثبت پذیرش ولیعهدی برای تثبیت و تقویت جایگاه امامت بهره برد
وی عنوان کرد: در واقع امام رضا(ع) از پیامدهای مثبت پذیرش ولیعهدی، با روش خاص ائمه در برخورد با مسائل استفاده کردند و این به زمینهای برای تثبیت و تقویت جایگاه امامت بدل شد تا امامت بتواند نقش هدایتگری و آگاهیبخشی مردم را ایفا کند و ایشان توانست در قالب مباحثات و مناظرات با صاحبان فکر سایر ادیان، مذاهب و فرق، معارف شیعی را گسترش داده و در میان مردم به عنوان «عالم آل محمد» مطرح شود؛ به عبارتی امام رضا(ع) با پذیرش این مسئولیت، امامت را از حاشیه به متن آورد و در متن مردم و در عرصه عینی شناخته شدند.
حجتالاسلام غروی در پایان اظهار کرد: لذا در تحلیل مسائل سیاسی اینگونه نیست که بتوان یک حکم داد و زمان، مکان و شرایط موجود را در نظر نگرفت. براین اساس باید دوران امامت را در قالب یک فرآیند ۲۵۰ ساله تحلیل کرد که بتوان تحلیل هوشمندانهای از سیره سیاسی ائمه براساس شرایط حاکم بر هر دوره ارائه داد. البته نکته مشترک در میان همه ائمه این بود که هیچ یک از آنها دست بیعت واقعی به حکومتهای ظلم و جور ندادند و خود را در بطن حکومت ظلم وارد نکردند اما در عین حال در جاهایی که مجبور به انعطافی در مقابل حکومت موجود بودند تحفظهای لازم را داشتند که برای دیگران هشداردهنده و آگاهیبخش بود.
گفتوگو از مهدی مخبری
-
دیدگاهی برای این نوشته ثبت نشده است.
-
افزودن دیدگاه