نیما فردوسی-گروه فرهنگی
بسیاری از ما در لحظههایی از زندگیمان دوست داریم از هرآنچه که مشغولش هستیم دست بکشیم و کاری سراسر متفاوت بکنیم. مثلا شهر زندگیمان را، شغلمان و یا شریک زندگیمان را عوض کنیم، یا سفر برویم و دنیا را ببینیم با آدمها حرف بزنیم و دوستان گذشتهمان را دوباره ملاقات کنیم. گاهی هم همه را با هم تا شاید بتوانیم از رخوت و یکنواختی که دچارش هستیم رهایی یابیم. یکنواختی که برای خیلی از انسانهای عصر ما با زنگ ساعت صبح شروع میشود و با تماشای تلویزیون در شب پایان مییابد. داستان «آندرآس» شخصیت اصلی کتاب «روزی مثل امروز» نیز این چنین است. او در روزی مانند همه روزهای دیگر بالاخره این تصمیم را میگیرد و به جستجوی نوع دیگری از زندگی میرود. بسیاری از انسانها برای عملی کردن چنین تصمیمهایی به محرکهای قدرتمند بیرونی وابسته هستند. شاید سرور یا اندوه بسیار، از دست دادن کسی در زندگی، ابتلا به یک بیماری لاعلاج چند مورد شایعی باشند که در این راه انگیزه و اشتیاق لازم را فراهم میکنند. شاید همه اینها یادمان میآورند که زندگی چقدر کوتاه است و تا چه اندازه برگشت ناپذیر. شاید کمکمان میکنند هر لحظه از باقی مانده عمرمان را حقیقتا زندگی کنیم و جایی برای حسرت باقی نگذاریم.
درونمایه اصلی کتاب بحران میانسالی است. بحرانی که انگار قرار است گریبان همه را بگیرد. فرقی نمیکند چقدر در حرفه خود موفق یا ناموفق باشید، ازدواج کرده باشید یا نه، شغل مورد علاقهتان را داشته باشید یا نه، این بحران بدون در نظر گرفتن سوابق و تجربه زیستهی شما، تمام دستاوردهایتان را هیچ جلوه میدهد و نقاط تاریک زندگیتان را به رختان خواهد کشید. لحظاتی که باعث شدهاند احساس شرم یا خجالت کنید، لحظاتی که باعث شدهاند به دیگران اجازه بدهید شما را تحقیر کنند یا لحظاتی که کسی را که برایتان عزیز بود از خود راندهاید همگی در این دسته قرار میگیرند. شخصیت اصلی کتاب آندرآس دچار چنین بحرانی میشود. او متوجه میشود که چقدر با خود گذشتهاش غریبه است. به قدری که او را و تجربهها و خاطراتش را از آن کس دیگری میداند. وی با بر هم زدن نظم موجود، یعنی استعفا از شغلش و ترک خانه و شهری که مدتها در آن زندگی میکرده، به دنبال یافتن اثری از خود یا چیزیست که برایش اهمیت داشته باشد، آن قدری اهمیت داشته باشد که زندگی یکنواخت و بیمعنیاش را تغییر دهد.
پتر اشتام نویسنده سوئیسی آثار بسیاری در کارنامهاش دارد. علاوه بر داستانها و نمایشنامهها، وی مقالات بسیاری برای مجلات و رونامهها و همچنین تعدادی نمایشنامهی رادیویی نیز نوشته است. آثار او عموما به کاوش در لایههای به ظاهر ساده و روزمره زندگی میپردازد. اشتام از احساسات سادهای سخن میگوید که شاید به نظر بسیاری نویسندهها کم اهمیت بیایند. قهرمانان آثار او انسانهایی آشنا هستند که هر روز آنها را اطرافمان میبینیم. کارمندهایی خسته از روزمرگی، زوجهایی که سالها با هم زندگی کردهاند و روزهای سخت و آسانشان و نوجوانانی که در حال کشف خود و دنیا هستند. همچنین به زندگی ماشینی انسان امروز میپردازد و افسردگی و یکنواختی گستردهای که روی آن سایه انداخته است. «فرانتز کافکا» نیز در اثر جاودان خود «مسخ» با رویکردی متفاوت به موضوعی مشابه پرداخته است یعنی تاثیرات زندگی ماشینی و منظم امروزی بر انسان و چگونگی غرق شدن دائمی او در میان مناسبات اجتماعی و فراموشی اجباری خود حقیقی او در میان دیوارهای بلندی که میان خودش و دیگران میبیند. از پتر اشتام کتابهای دیگری نیز به فارسی برگردانده شدهاند شامل: اگنس، تمام چیزهایی که جایشان خالیست، ماه یخ زده، یخبندان سیاه و آسمان خیس. آسمان خیس مجموعه داستانهای کوتاهی از نویسندگان مختلف است. در میان آثار ترجمه شده اشتام، اگنس با استقبالی بسیار خوب در میان فارسی زبانان مواجه شد. داستانی که میتوان آن را نمونه خوبی از ادبیات رومانتیک معاصر اروپایی دانست.
پتر اشتام با همت نشر افق به خواننده ایرانی زبان معرفی شد و همه کتابهای او به جز یخبندان سیاه توسط نشر افق منتشر شدهاند. کار بسیار پسندیدهای که نشر افق درباره آثار اشتام انجام داده خریداری امتیاز نشر این آثار برای چاپ در ایران بوده است. در سالهای اخیر ناشران دیگری نیز اقدام به نشر آثار در چهارچوب قوانین بینالمللی (کپی رایت) کردهاند، در صورتی که چنین رسمی رواج بیشتری پیدا کند، مسلم است که رویکرد نویسندگان و ناشران بینالمللی به ایران بهبود پیدا خواهد کرد و این برای همه جامعه ادبی ایران از نویسنده تا ناشر و مترجم و خواننده نتایج خوبی در پی خواهد داشت.
کتاب ترجمهای خوب، روان و ساده دارد و غیر از چند اشتباه نگارشی قابل چشمپوشی مشکل دیگری ندارد. در ترجمه این اثر سعی شده است فرم نگارش نویسنده نیز در زبان فارسی حفظ شود. ساده نویسی، توجه به جزئیات و تلاش برای بیان بیواسطه احساسات را میتوان از خصوصیات نثر اشتام دانست. این کتاب توسط نشر افق و به ترجمه مریم مویدپور در ۲۰۲ صفحه منتشر شده و قیمت آن ۱۲ هزار تومان است.