ساعت ۲۱ و ۴۸ دقیقه یکشنبه ۲۱ آبان ۹۶ زمین لرزه‌ای به بزرگی ۷/۳ریشتر استان کرمانشاه و استان‌های غربی کشور را به‌شدت لرزاند که بر اساس آمار اعلام شده تا کنون جان بیش از ۴۰۰ نفر از هموطنانمان را گرفته و بیش از ۷۵۰۰ مصدوم برجای گذاشته است.
به گزارش روابط‌عمومی سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات‌معدنی کشور، بر همین اساس به سراغ پژوهشگر گروه لرزه زمین‌ساخت و زلزله‌شناسی سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات‌معدنی کشور رفتم تا مسائل زمین‌شناسی و فنی رخداد زمین لرزه مذکور را جویا شوم.
دکتر شهریار سلیمانی آزاد، ضمن اشاره به وقوع زمین لرزه در محدوده باختر کرمانشاه گفت: آنچه می‌توان از پهنه رومرکزی این زمین لرزه دریافت کرد این است که این رخداد در مرز میان دو کشور در مناطق سرپل ذهاب و قصر شیرین در ایران و حلبچه در عراق به وقوع پیوسته است که با توجه به کم جمعیت نبودن این مناطق و تراکم گسترده روستاها و شهرها اثرات این زمین لرزه در منطقه‌ای گسترده احساس شد.
وی ضمن اشاره به دیدگاه لرزه زمین‌ساختی رشته کوه زاگرس که در بخش میانی کمربند کوه‌زایی آلپ-هیمالیا قرار گرفته، یادآور شد: این قسمت شامل ۴ پهنه گسلی اصلی با راستای شمال باختری است که گسل جبهه کوهستان زاگرس در بخش جنوبی و گسل زاگرس بلند در شمال آن، ۲ مورد از این پهنه‌های گسلی را تشکیل می‌دهند که این دو در پهنه رومرکزی زمین لرزه اخیر به هم نزدیک می شوند.
ایشان با بیان اینکه روند این دو جبهه ساختاری شمال باختر-جنوب خاور است، افزود: در محدوده سرپل ذهاب پهنه گسلی جبهه کوهستان زاگرس در نزدیکترین فاصله خود به گسل زاگرس بلند قرار می‌گیرد و ویژگی‌های شناخته شده از این منطقه به لحاظ جنبشی به صورت حرکات معکوس با مولفه کوچک راستا لغز-راست‌بر است.
سلیمانی، عمق حدود ۱۰ کیلومتری را به عنوان نکته قابل تامل این زمین لرزه عنوان کرد و گفت: این مقدار عمق نسبت داده شده برای یک زمین لرزه با این مقدار انرژی می‌تواند تخریب زیادی در سطح و در شهرها و روستاهای قرار گرفته در این پهنه رومرکزی ایجاد کند.
به گفته وی، مسائل عنوان شده به همراه زمان وقوع این زمین لرزه در شب هنگام به میزان تلفات افزوده است و این در حالیست که رخداد زمین لرزه‌های اثرگذار در پهنه زاگرس دور از انتظار نیست.
این پژوهشگر حوزه لرزه زمین‌ساخت ضمن اشاره به رعایت اصول ایمنی در ساخت‌وسازهای شهری و روستایی خاطرنشان کرد: باید تلاش کرد تا حد امکان از مکان‌های نزدیک به گسل‌های لرزه‌زا فاصله گرفت و در قدم بعدی ساختمان‌های مقاوم‌تر و اصولی‌تر در مناطق خطرزا که مجبور به زندگی در آنها هستیم، بسازیم.
وی در ادامه با بیان اینکه سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات‌معدنی کشور همواره سعی دارد تا نقشه‌های شناسایی مناطق لرزه‌زا را تهیه و در اختیار بخش طراح بگذارد، تصریح کرد: استفاده از این مطالعات به ضمانت اجرایی و مجریان باوجدان و متخصص نیاز دارد تا نسبت به ساختوساز مناسب و بهینه مقاوم در این مناطق پرخطر احساس مسئولیت بیشتری داشته باشند.
سلیمانی با بیان اینکه بر اساس اقلیم خشک و نیمه‌خشک موجود در ایران مردم از دیرباز به دنبال شناسایی ذخایر آب برای گذران زندگی در مناطق مختلف بوده‌اند، تاکید کرد: همواره آب در اولویت انتخاب محل زندگی مردم قرار داشته و آب معمولا در کوهپایه‌ها و دره یافت می‌شود که بر همین اساس ساخت‌وسازهای روستایی و سپس توسعه و تمرکز شهری و صنعتی به خاطر نیاز به آب در نزدیکی جبهه کوهستان قرار می‌گیرد که معمولا این مناطق را در ایران پهنه‌های گسلی دربر گرفته است.
این کارشناس ارشد زمین‌شناسی زمین لرزه با اشاره به اینکه در گذر زمان روستاهای کوچک به شهرها و مراکز جمعیتی تبدیل می‌شود و از این‌رو در گذر زمان ما خودمان را در مقابل رخداد زمین لرزه‌ها آسیب‌پذیرتر می‌کنیم، خاطرنشان کرد: به لحاظ اینکه به ناچار جمعیت گسترده‌ای در این مناطق متمرکز می‌شوند باید شرایط ساختوساز ایمن و بهینه را رعایت کنیم.
وی ضمن مقایسه زمین لرزه اخیر با زمین لرزه‌های بم و ورزقان تصریح کرد: زمین لرزه اخیر با این زمین لرزه‌ها نزدیک به یک واحد در بزرگا اختلاف دارد که این مقدار اختلاف به بیش از ۳۰ برابر در انرژی می‌رسد و این بدان معناست که در زمین لرزه شب گذشته نزدیک به ۳۰ برابر زمین لرزه بم انرژی آزاد شد که به‌طور مسلم این امر از اهمیت ویژه‌ای در این گستره برخوردار است.
به گفته وی، مسائل مطرح شده تاکنون برآوردهای مقدماتی است که باید با انجام تحقیقات میدانی در طی روزهای آتی توسط پژوهشگران سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات‌معدنی کشور به مطالعات و نتایج تکمیلی دست یافت.
شایان ذکر است، محل نزدیک شدن گسل جبهه کوهستان زاگرس به گسله بلند زاگرس در بخش‌های شمالی‌تر باعث بروز زمین لرزه شب گذشته در غرب کشور شده که بر اساس اعلام مراکز پژوهشی مختلف مرکز وقوع این زمین لرزه استان کرمانشاه حوالی ازگله در طول جغرافیایی ۴۵/۹، عرض جغرافیایی ۳۴/۸۴ و عمق ۱۱ کیلومتری زمین بوده و در پنج کیلومتری ازگله، ۲۵ کیلومتری تازه‌آباد، ۳۷ کیلومتری باینگان، ۱۱۲ کیلومتری سنندج و ۱۲۲ کیلومتری کرمانشاه روی داده است.
گفتنی‌ست، زمین لرزه در بیشتر شهرهای استان کردستان نیز با شدت احساس شد، مردم در شهرهای مختلف این استان از جمله سنندج، قروه، بانه، پاوه، کامیاران، دیواندره، بیجار و مریوان از خانه های خود خارج شده و شب را در پارک‌ها و فضاهای باز گذراندند.
