مدیرکل دفتر طب سنتی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی با ابراز تاسف از اینکه گیاهان دارویی کشور به صورت خام‌فروشی صادر می‌شود،گفت: علاوه بر آن برای صادرات برخی از فرآورده‌های گیاهی از منابع طبیعی برداشت می‌شود که این امر همراه با تخریب محیط‌زیست و انقراض گونه‌های بومی است.
دکتر محمود خدادوست در گفت‌گو با ایسنا افزود: علی‌رغم اینکه قدمت چند هزار ساله در گیاهان دارویی و تولید داروهای گیاهی داریم، ولی متاسفانه در آغاز راه هستیم.
وی با تاکید بر اینکه کشورهایی چون هند، چین و پاکستان در این زمینه از ایران جلوتر هستند، اظهار کرد: اگرچه حرکت روبه جلو هست و شرکتهای دانش‌بنیان بزرگی در این حوزه در کشور ایجاد شده و در زمینه صادرات نیز فعالیت‌های خوبی داشته‌اند؛ ولی هنوز هم از نظر تعداد و تنوع گیاهان دارویی و هم از لحاظ ارزش دلاری سهم ناچیزی داریم.
خدادوست خاطرنشان کرد: ایران از ۱۳ اقلیم موجود در جهان ۱۱ تنوع اقلیمی را دارد و طبق برآوردهایی که صورت گرفته است، ما ۸ هزار گونه گیاه در کشور داریم که از این تعداد ۲ هزار تا ۲۳۰۰ گونه دارای ارزش‌های دارویی و جزء گیاهان دارویی هستند.
به گفته وی، برآوردهای محققان وجود ۲۳۰۰ گونه گیاه دارویی در کشور است و این امر به معنای شناسایی همه گونه‌های دارویی در کشور نیست.
خدادوست با بیان اینکه از همه ظرفیت‌های گیاهان دارویی در کشور استفاده نمی‌شود، یادآور شد: ولی در مقابل در برخی از گیاهان دارویی در راس کشورهای جهان قرار داریم که از جمله آن می‌توان به زعفران، ریشه شیرین‌بیان، زیره و آویشن اشاره کرد.
مدیرکل دفتر طب سنتی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی تاکید کرد: این ۴ گونه گیاه دارویی جزء گیاهان پر صادرات کشور محسوب می‌شوند، ولی متاسفانه بیشتر «خام‌فروشی» داریم.
وی با تاکید بر انجام فرآوری در گیاهان دارویی و تولید ارزش افزوده، اضافه کرد: از سوی دیگر توجه به نحوه برداشت گیاهان دارویی نیز مطرح است. یک نوع از برداشت‌های ما، برداشت گیاهان دارویی از منابع طبیعی است که این امر آسیب‌های زیست‌محیطی زیادی به همراه دارد، به ویژه برخی از گیاهان دارویی که از صمغ ریشه و یا ساقه آنها استفاده می‌کنیم.
خدادوست ادامه داد: از ریشه برخی از گونه‌های گیاهان دارویی مانند «حلتیت»، «آنغوزه»، «باریجه» و یا «اوشق» که بومی ایران هستند، صمغ استخراج و به کشورهای مختلف به صورت خام فروشی صادر می‌شود، به طوری‌که ایران یکی از کشورهای صادر کننده صمغ آنغوزه و باریجه است.
وی با بیان اینکه این گیاهان از منابع طبیعی برداشت می‌شوند، افزود: از این رو باید به سمت کشت گیاهان بومی در مناطقی که امکان رویش آنها بر اساس استانداردهای بین‌المللی وجود دارد، برویم.
مدیرکل دفتر طب سنتی وزارت بهداشت تاکید کرد: پس از کشت و فرآوری، باید اقدام به صادرات محصولاتی با ارزش افزوده کنیم.
وی با تاکید بر ضرورت حفظ ژنتیکی گونه‌های گیاهان دارویی، گفت: این امر در سند ملی گیاهان دارویی تاکید شده است و باید به گونه‌ای عمل کنیم که موجب انقراض گونه‌های بومی کشور نشویم.
بر اسـاس نظر گیاه‌شناسـان و پژوهشـگران، تعـداد گونه‌هـای گیاهـی ایـران در حدود ۸ هزار گونه اسـت کـه از نظر تنوع گونـه‌ای حداقل ۲ برابر قاره اروپا اسـت.
تحقیقات نشـان داده اسـت که بیش از ۲۳۰۰ گونه از گیاهان کشـور دارای خـواص دارویـی، عطـری، ادویه‌ای و آرایشی-بهداشـتی هسـتند، ضمن آنکه هزار و ۷۲۸ گونه از این گیاهان به عنوان گیاهان بومی ایران هستند و به عنوان ظرفیت انحصاری در کشـور محسـوب می‌شـوند.
آمارها نشان می‌دهد که حجـم تجـارت جهانـی گیاهان دارویـی از ۶۰ میلیـارد دلار در سـال ۱۹۹۶ بـه ۱۰۰ میلیارد دلار در سـال ۲۰۱۰ رسیده اسـت و بر اسـاس پیش‌بینی بانک جهانی در سـال ۲۰۵۰ گـردش مالـی و تجـارت جهانـی مبتنی بـر گیاهان دارویـی و داروهـای گیاهی به حـدود ۵۰۰۰ میلیارد دلار خواهد رسـید.
در اکثـر کشـورهای توسـعهیافته، طـب سـنتی در ابعـاد مختلـف تحـت حمایت دولـت قرار گرفتـه است، به گونه‌ای که طـب سـنتی چیـن ۴۰ درصـد خدمات بهداشـتی - درمانـی را در این کشـور بر عهده دارد.
در ایران نیز علی‌رغم دارا بودن پتانسیل‌های مناسب، گیاهان دارویی به صورت خام و بدون انجام فرآیندهای فرآوری صادر می‌شوند. این در حالی است که در سند ملی گیاهان دارویی و طب سنتی بر کاهش سـطح برداشـت رسـمی و غیر رسـمی از عرصه‌های طبیعی به ۲۰۰ هزار هکتار و افزایش سطح زیر کشت گیاهان دارویی و اسانس‌دار به ۵۰۰ هزار هکتار تا افق ۱۴۰۴ تاکید شده است.
افزایش توان رقابت جهانی و کسب رتبـه اول صادرات گیاهان دارویی و فرآورده‌هـای گیاهی در منطقه، پیشـتازی ایران در مرزهـای دانـش و فناوری گیاهان دارویی و طب سـنتی و کسـب مقام نخسـت علمی در سـطح منطقه و حفظ ذخایر ژنتیکی گیاهان دارویی بومی و انحصاری کشور از دیگر تاکیدات این سند ملی است.
بر اساس مصوبات این سند، کشور مکلف به کسب سهم ۲۰ درصدی بازار داروی کشور از طریق تولید محصولات تائید شده مبتنی بر داروهای گیاهی و محصولات طبیعی، کسب سهم ۲۰ درصدی ارزش بازار داروی حوزه دامپزشکی کشور و کسب یک درصد سهم ثبت اختراع جهانی در حوزه گیان دارویی شده است.
