خبرگزاری ایکنا نوشت: عنوان استارت‌آپ، به شرکت‌های نوپا یا کسب‌وکارهایی اطلاق می‌شود که در نتیجه کارآفرینی ایجاد شده و رشد سریعی هم داشته‌اند. این استارت‌آپ‌ها برای رفع یک نیاز در جامعه شکل گرفته‌اند و با تولید برخی محصولات مورد نیاز جامعه، گامی در راستای رفع یک مشکل برمی‌دارند و برای صاحبان آن نیز سودآوری مناسبی دارند. همچنین در این شرکت‌ها استفاده از ایده و خلاقیت و همچنین ریسک‌پذیری زیادتری در مقایسه با سایر کسب‌وکارها وجود دارد. امروزه در جهان به این مدل از کسب‌وکارها بهای بسیاری داده می‎شود و پیش‎بینی می‎شود که استارت‎‌آپ‎ها در آینده نه چندان دور، بخش مهمی از اقتصاد جهانی را در اختیار بگیرند. نکته دیگری که باید اشاره کرد در مورد کسب‌وکارها و استارت‌آپ‌های اسلامی و قرآنی است که برخی از آن‌ها توانسته‌اند مراحل موفقیت را طی کنند و همانند «غذای حلال» و «گرامین بانک» در سطح جهانی به شهرت برسند، اما این شرکت‌ها هنوز در ایران نتوانسته‌اند به موفقیت شایسته دست یابند و در سطح ملی یا جهانی به شهرت برسند. بنابراین شایسته است که تلاش بیشتری برای رشد استارت‎آپ‎ها در ایران به ویژه از نوع دینی و قرآنی آن انجام شود. در تعریف استارت‌آپ اسلامی هم باید گفت که این کسب‌وکارها علاوه بر رفع نیازهای مسلمانان، در تمام سطوح فعالیت خود ارزش‌های اسلامی دارند و در واقع، بازار جهان اسلام را مبنای فعالیت خود قرار داده‎اند.

هادی اسدی، کارشناس استارت‌آپ و کسب‌وکارهای نوپا، درباره مفهوم استارت‌آپ‌های دینی و قرآنی و همچنین کسب‌وکارهای اجتماعی گفت: بنده دارای دیدگاهی متفاوت در مورد استارت‌ آپ‌های اسلامی هستم. معتقدم کسب‌وکار اسلامی و قرآنی، کسب ‌و کاری است که نتیجه آن، به استارت‌ آپ‌های اجتماعی به میزان بیشتری نزدیک است؛ بدین معنی که در کسب‌وکارهای معمولی، سودآوری همانند کسب‌وکارهای قرآنی نیست، بلکه برعکس ارزش‌آفرینی در آنها بیشتر از یک برابر است.

اهداف شکل‌گیری کسب‌وکارهای قرآنی وی با اشاره به مفهوم «برکت» در کسب‌وکارهای اجتماعی افزود: وقتی در مورد برکت صحبت می‌کنیم باید بگوییم که برکت وقتی اتفاق می‌افتد که راندمان ما بیشتر از صد باشد، در حالی که در کسب‌وکارهای معمولی، راندمان ما کمتر از صد است. هنوز بشریت، دستگاهی اختراع نکرده یا کسب‌وکاری درست نکرده است که راندمان آن بیشتر از یک برابر باشد اما این کسب‌وکارهایی در فضای مجازی و در حوزه استارت‌آپی ایجاد شده است.

اسدی با اشاره به اهداف شکل‌گیری کسب‌وکارهای قرآنی ادامه داد: ما در کسب‌وکارهای اسلامی و قرآنی به دنبال این هستیم که این کسب‌وکارها، بیشتر از هزینه خودشان دارای فایده باشند و معنای واقعی برکت در آن‌ها وجود داشته باشد. منظور از برکت این است که شما یک دانه گندم بکارید و هفتاد دانه گندم دربیاورید. کسب‌وکارهایی که این‌گونه رشد می‌کنند را کسب‌وکار قرآنی می‌نامیم.

کسب‌وکارهای اجتماعی به شکل غیرانتفاعی فعالیت می‌کنند این کارشناس استارت‌‌آپ و کسب‌وکارهای نوپا در پاسخ به این پرسش که آیا استارت‌ آپ‌های اسلامی در ایران موفق عمل کرده‌اند؟ اظهار کرد: واقعیت امر این است که پاسخ بنده به این سؤال، منفی است اما بسیار دوست دارم که این اتفاق در کشور ما هم رخ دهد؛ استارت‌آپ‌ها به تازگی وارد کسب‌وکارهای اجتماعی شده‌اند و اگر صبغه اسلامی و دینی بگیرند می‌توانیم به موفقیت آنها نزدیک‌تر شویم.

وی درباره تفاوت کسب‌وکارهای متعارف و اجتماعی افزود: یکی از موضوعاتی که الان وجود دارد این است که شیوه‌ها و مدل‌های درآمدی و سودآوری براساس تعریف متعارف، این‌گونه است که در چنین کسب‌وکاری همه به این سمت می‌روند که چیزی تولید کنند که بتوانند در دل آن، سود به معنای درآمد منهای هزینه داشته باشند، در صورتی‌ که در کسب‌وکارهای اجتماعی، سود به معنای واقعی نداریم بلکه این استارت‌آپ‌ها غیرانتفاعی هستند.

استارت‌‌آپ‌های اجتماعی فقط هزینه خود را تأمین می‌کنند اسدی با بیان هدف و روش فعالیت کسب‌وکارهای اجتماعی یادآور شد: در این مدل، کسب‌وکار فقط هزینه خود را تأمین می‌کند که از جمله حقوق کسانی را که در آن حوزه کار می‌کنند پرداخت خواهد کرد. در کسب‌وکار اجتماعی، منفعت به معنای امروزی وجود ندارد. اگر این‌گونه باشد، خللی ایجاد خواهد شد و کسب‌وکارها موفق نمی‌شوند.

این کارشناس استارت‌ آپ و کسب‌وکارهای نوپا در پاسخ به این پرسش که چرا عده‌ای باید به سمت کسب‌وکاری بروند که سودی برای آنها نداشته باشد؟ بیان کرد: این سؤال همانند این است که چرا باید برخی کسب‌وکارهای عمومی همانند اورژانس و آتش‌نشانی در یک کشور وجود داشته باشد. هرچند درست است که این‌ها دولتی هستند اما بسیاری از کارها همانند خیریه‌ها دولتی نیستند. این خیریه‌ها باعث خوشحالی مردم می‌شوند و نوعی کسب‌وکار اجتماعی هستند.

کمک کسب‌وکارهای اجتماعی به دولت وی با اشاره به کمک استارت‌‌آپ‌های اجتماعی به انجام برخی خدمات دولت ادامه داد: اینکه من از کودکان سرطانی حمایت کنم، می‌تواند یک کسب‌وکار اجتماعی باشد. لزوماً نباید دولت‌ها از بیماران سرطانی حمایت کنند و در واقع همه چیز برعهده دولت نیست بلکه هر کدام از ما می‌توانیم کسب‌وکار اجتماعی خلق کنیم و به اجتماع منفعت برسانیم.

اسدی در پاسخ به این پرسش که آیا می‌توان به چنین کسب‌وکارهایی، عنوان استارت‌‌آپ اطلاق کرد؟ گفت: اگر کسب‌وکاری ویژگی‌هایی همانند مقیاس‌پذیری و سریع رشد کردن داشته باشد، به آن استارت‌آپ می گوییم. در واقع در استارت‌آپ به دنبال این هستیم که سریع رشد کنیم. همه کسب‌وکارهای اجتماعی هم همین قاعده را دارند، چراکه در این حوزه با مردم سروکار داریم و در نتیجه یک کسب‌وکار می‌تواند به سرعت رشد کند.

غالب استارت‌آپ‌های قرآنی، استارت‌آپ‌های اجتماعی هم هستند این کارشناس استارت‌‌آپ و کسب‌وکارهای نوپا افزود: بنده معتقدم غالب استارت‌ آپ‌های قرآنی، استارت‌آپ‌های اجتماعی هم هستند اما حتما کسب‌وکاری وجود دارد که قرآنی باشد اما اجتماعی هم نباشد.

وی با اشاره به وضعیت استارت‌ آپ‌های موفق در سایر کشورهای اسلامی گفت: استارت آپ‎هایی همانند غذای حلال یا لباس‌های اسلامی و امثالهم که در برخی کشورها شکل گرفته و موفق هم عمل کرده‌اند، نمونه‌هایی از استارت‌ آپ‌هایی هستند که کار می‌کنند و اجتماعی هم نیستند. تولید میوه‌ها و غذاهای سالم هم می‌تواند چنین مبنایی داشته باشد؛ کاری که محمد یونس در «گرامین بانک» انجام داد هم یک نمونه از کسب‌وکارهای اجتماعی موفق است.

در چند سال آینده ناچار به انتخاب استارت‌آپ هستیم اسدی افزود: گرامین بانک یک بانک اسلامی سودآور موفق در یک کشور اسلامی یعنی بنگلادش است که به مردم خدمت می‌کند و اکنون تبدیل به بانکی بزرگ و سودآور شده است که همه کسب‌وکار آن مربوط به خدمت به مردم است. این بانک یک الگوی موفق در سیستم بانکداری است.

این کارشناس استارت‌آپ و کسب‌وکارهای نوپا درباره ارزیابی خود از آینده استارت‌آپ‌ها در ایران بیان کرد: بنده واقعاً معتقدم در چهار سال آینده، دیگر استارت‌ آپ یک انتخاب نیست بلکه یک اجبار است و اکثر کارها باید به این سمت برود که به صورت استارت‌ آپی انجام شود و برقرار بماند. در چهار یا پنج سال آینده مجبوریم یا از یک استارت‌ آپ خدمت بگیریم یا در یک استارت آپ مشغول به فعالیت باشیم.

وظیفه حوزه و دانشگاه در قبال کسب‌وکارهای نوپا وی ادامه داد: از لحاظ محتوایی و مبنایی، غنای کافی را برای کسب‌وکارهای دینی و قرآن نداریم. بنابراین باید در حوزه و دانشگاه کسانی‌که در زمینه اقتصاد اسلامی کار می‌‌کنند وارد این حوزه‌ها شوند. واقعاً نیاز است تعاریف جدیدی از سود، هزینه، سرمایه‌گذاری، تورم و بهره‌وری ارائه شود، اما متأسفانه چنین کاری انجام نشده است یا حداقل من با آن آشنایی ندارم.

این کارشناس استارت‌ آپ و کسب‌وکارهای نوپا با اشاره به وظیفه حوزه و دانشگاه در تبیین ابعاد شرعی فعالیت استارت‌ آپ‌ها بیان کرد: حوزه و دانشگاه باید بسیار بر این زمینه متمرکز شوند. بنده تاکنون نشنیده‌ام که حوزه‌های علمیه در فضای استارت‌‌آپی کار کنند و مثلاً مقیاس‌پذیری را تعریف کنند یا سود و بهره‌وری در دل آن تعریف شود. معتقدم باید در این زمینه مطالبه‌گری از حوزه و دانشگاه افزایش یابد و محتوای بیشتری تولید شود.

لزوم تبیین ابعاد فقهی فعالیت استارت‌‌آپ‌ها وی با اشاره به لزوم تبیین ابعاد فقهی تورم و خلق پول ادامه داد: اکنون در بحث ابعاد فقهی بهره‌وری و رابطه آن با تورم و خلق پول و مسائلی از این قبیل که در اقتصاد اتفاق می‌افتاد، دارای خلل هستیم. همین خلق پول و خلق ارزش از لحاظ فقهی به خوبی تبیین نشده است. همچنین به این پرسش پاسخ داده نشده که خلق ارزش به چه معنی است و آیا متفاوت با ارزش افزوده است یا خیر؟ و آیا همان یا چیزی متفاوت است.

اسدی در پایان تأکید کرد: از سوی دیگر باید از لحاظ فقهی و شرعی به این سؤال هم پاسخ داده شود که آیا اساساً دین مبین اسلام، ارزش افزوده را می‌پذیرد یا خیر؟ این‌ها موضوعاتی هستند که باید در مورد آن‌ها با دقت بیشتری تحقیق و بررسی کنیم و کسانی‌ که در این حوزه تخصص دارند به کمک ما بیایند.