در همایش ملی دیپلماسی آب و فرصتهای هیدروپلتیک در غرب آسیا مطرح شد:
گروه امورزیربنایی-بدون تردید اگر تدبیری اندیشیده نشود، در آینده نه چندان دور با گسترش رقابت‌ها بر سر منابع آب محدود، منازعات بر سر تقسیم آب شدت گرفته و به گوشه و کنار کشورهای همسایه تسری پیدا خواهد کرد و در این میان بهترین راهکار جلوگیری از وقوع این اتفاق، برخورداری از دیپلماسی صحیح آبی است.
به گزارش خبرنگار جهان اقتصاد، روزسه شنبه، همایش ملی دیپلماسی آب و فرصت های هیدروپلتیک در غرب آسیا با حضور مقامات سیاسی کشور برگزار شد و مباحث مربوط به تنازعات شکل گرفته درمنطقه یکی از مهمترین بخش های آن بود، اما نکته حائز اهمیتی که در این همایش عنوان شد به حوزه کشت فراسرزمینی برمی گشت، موضوعی که پیش از این از سوی متولیان بخش کشاورزی کشور بارها به عنوان یکی از ویژه ترین دستاوردهای دولت از آن نام برده می شد؛ با این حال اما خبر ویژه ای که در این همایش از آن رونمایی شد «ناکامی کامل کشور در تمام ۱۱ توافق انجام شده در حوزه کشت فراسرزمینی» بود.
معاون سیاسی وزیر امور خارجه دراین همایش گفت: در بخش کشت فراسرزمینی با یازده کشور توافق امضا کرده ایم که به دلیل ناهماهنگی نهادها هیچ کدام از این توافقات به بهره برداری نرسیده است.
سید عباس عراقچی با تشریح اقدامات وزارت امورخارجه اظهار داشت: این موضوع ناشی از مشکلاتی بوده که نهادهایی که این زمین ها را در اختیار گرفتند نتوانستند از آن استفاده کنند.
عراقچی با اشاره به بحران آب در کشور گفت: به دلیل تغییرات اقلیمی نزولات جوی در سالهای اخیر کاهش یافته و در مقابل میزان مصرف افزایش یافته است. در کشور ما این مساله به صورت روشن باعث بروز مشکلاتی شده است. ما برای تامین منابع بیشتر به سمت استفاده از ذخایر زیرزمینی رفته ایم و در بخش مدیریت مصرف سرمایه گذاری نکردیم.
معاون سیاسی وزیر امور خارجه ادامه داد: ما شرایط را به جایی رسانده ایم که ذخایر زیرزمینی رو به کاهش است و با معضلاتی مثل فرونشست زمین مواجه هستیم.
عراقچی اضافه کرد: هنوز هم به تامین آب فکر می کنیم و به فکر این هستیم که وزارت امور خارجه آب بیاورد در حالی که باید دنبال مدیریت مصرف آب باشیم.
معاون وزیر امور خارجه با اشاره به تجربیات کشورهای دیگر درخصوص مدیریت مصرف آب در شهر توکیو گفت: در این شهر توانسته اند در حدود ده سال، مصرف آب را از ۳۰ درصد به دو درصد برسانند.
وی ادامه داد : در شهری مثل تهران آب مورد نیاز حدود ۶ میلیون نفر به هدر می رود و این آبی است که برای آن هزینه شده است.
معاون وزیر امور خارجه یادآور شد: ما باید در گام اول تکلیف آمایش سرزمین را مشخص کنیم و ببینیم که بحران آب چقدر به دیپلماسی آب و چقدر به بحث صرفه جویی مربوط می شود و چقدر کارخانجات باید جابجا شوند.
عراقچی ادامه داد: در حال حاضر میزان مصرف در بخش آب شرب ۱۰ درصد است و ۹۰ درصد آب شیرین کشور در بخش کشاورزی مصرف می شود که میزان هدررفت آن به خاطر الگوهای کشت غرقابی بسیار وحشتناک است در حالی که با الگوهای جدید آبیاری می توان میزان مصرف را ده‌ها برابر کاهش داد.
وی ادامه داد: بنابراین باید در یک بررسی کلان مشخص کنیم که برای مقابله با بحران آب هر کدام از بخش ها چه کارهایی باید انجام دهند.
معاون سیاسی وزیر خارجه اظهار داشت: سیستان و بلوچستان در حال حاضر با کمبود شدید آب مواجه است و به دلیل سیاست های غلط در حوزه سدسازی و تالاب ها مشکلاتی بروز کرده است و همه این‌ها تبعات سنگینی داشته که از جمله آن می توان به از بین رفتن کشاورزی و اشتغال و مهاجرت داخل کشور اشاره کرد.
عراقچی بحث‌های امنیتی را از دیگر تبعات بحران آب در کشور عنوان کرد، افزود: استان سیستان بلوچستان با کمبود آب مواجه است. آسانترین کار این است که گفته شود چرا افغانستان حق آبه ما را نمی دهد و یا وزارت امور خارجه چه کار می کند. در حالی که باید سبک زندگی را تغییر داد.
وی با بیان اینکه باید در این مسائل سهم دیپلماسی آب را مشخص کرد، اظهارداشت: در حال حاضر حدود ده تا یازده میلیارد متر معکب آب از کشور خارج می شود. در مقابل حدود ۹ میلیارد مترمعکب آب هم وارد کشور می شود. نکته دیگر این است که از ۴۰۰ میلیمتر نزولات آسمانی حدود سه چهارم آب تبخیر می شود و اگر بتوانیم جلو تبخیر آب را بگیریم می توانیم نگرانی‌های زیادی را در این حوزه رفع کنیم.
این دیپلمات عالی‌رتبه کشورمان گفت: آنچه تاکنون درباره دیپلماسی آب گفته شده است امروز تحت عنوان دیپلماسی آبهای فرامرزی شناخته می شود و دیپلماسی آب فراتر و گسترده تر شده است.
عراقچی حوزه های آبی مشترک با همسایگان و نحوه بهره برداری از آنها را از موضوعات دیپلماسی آب های فرامرزی عنوان کرد و اظهار داشت: آب ظرفیت بالایی برای رسیدن به منازعه دارد و باید از رسیدن این مسائل به سطح منازعه جلوگیری کنیم.
معاون سیاسی وزیرامور خارجه در عین حال گفت: تاریخ نشان می دهد موضوع آب بیش از اینکه موضوع منازعه باشد، موضوع همکاری بوده است و توافقات چند جانبه کشورها گواهی است که این کشورها بعد از یک دوره مناقشه، منازعه را مدیریت می کنند.
**مذاکره بر سر آب برای رسیدن به معاهده آسان نیست
وی در بخش دیگری از سخنان خود اظهار کرد: البته مذاکره بر سر آب برای رسیدن به معاهده کار آسانی نیست، معاهده هیرمند که در دهه ۵۰ میلادی بین ایران و افغانستان امضا شد محصول ده ها سال مذاکره است که بالاخره با تدابیر ویژه ای در سال های آخر امضا شد و یا بخشی از معاهده ۱۹۷۵ به اروند مربوط است.
عراقچی خاطرنشان کرد: این امر یک از وظایف وزارت امور خارجه از ده ها سال قبل بوده و مدیریت آب های فرامرزی را دنبال می کرده و می کند و بخشی از مذاکرات ما با افغانستان برای اجرای صحیح معاهده هیرمند و تامین آب تالاب ها و هامون ها است که اگر به داد آن نرسیم ریزگردها و طوفان های شن را به دنبال خواهد داشت.
وی یادآور شد: وزارت امور خارجه در این خصوص فعال است و با همسایگان درباره مدیریت آبی مشترک مشغول مذاکره هستیم اما فراموش نکنیم غرب آسیا به سمت خشکسالی کامل پیش می رود.
عراقچی ادامه داد: در شرایط خشکسالی هم، همه کشورها به دنبال استفاده کامل از منابع خود هستند و سعی خواهند کرد اجازه ندهند منابع آب از کشورشان خارج شود.
دیپلمات عالی رتبه کشورمان افزود: همه همسایگان این کار را خواهند کرد و ما هم این کار را می کنیم و سیاست های کشور در این جهت است که جلوی خروج آب را بگیرد اما این به این معنا نیست که باعث تشنگی همسایگان شویم. وقتی کشورها به آب احتیاج داشته باشند طبیعی است که جلوی خروج آب را بگیرند.
** تجارت آب مجازی
وی با بیان اینکه دیپلماسی آب های فرامرزی بخشی عمده ای از دیپلماسی آب است، اظهار کرد : تجارت آب مجازی از دیگر ابعاد دیپلماسی آب است که در همه کشورها به خصوص کشورهای کم آب پیگیری می شود.
عراقچی خاطرنشان کرد: بر این اساس ما باید کالاهایی تولید کنیم که آب کمتری مصرف می کند و کالاهایی که آب بیشتر مصرف می کنند را از کشور دیگر وارد کنیم. این امر نیازمند تجدید نظر اساسی در واردات و صادارت است و باید به سمت هوشمند شدن این مسائل پیش برویم.
وی تصریح کرد: در واقع ما به یک بررسی کلان احتیاج داریم و شاید لازم باشد در مفهوم کالاهای استراتژیک تجدید نظر کنیم. اگر قبول داریم آب یک کالای استراتژیک است و حفظ آن اهمیت راهبردی دارد، باید به این فکر باشیم چه کالایی آب بیشتر و چه کالایی آب کمتری مصرف می کند.
