خبرگزاری ایکنا نوشت: موضوع استفاده از پول‌های مجازی به ویژه «بیت‌کوین» مدتی است که در فضای رسانه‌ای کشور مطرح شده و استفاده از آن موافقان و مخالفانی دارد تا جایی‌ که سال گذشته برخی مسئولان ارشد اقتصادی کشور، از جمله رئیس کل بانک مرکزی و رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار، بیت کوین را فاقد وجاهت قانونی معرفی کردند. در توضیح مفهوم این پول مجازی نیز باید گفت که بیت‌کوین ارزی رمزگذاری‌شده است که کارکردی مشابه پول بدون پشتوانه دارد، اما پول جایگاهی حقوقی دارد و باید دولت‌ها و بانک مرکزی هر کشوری این جایگاه حقوقی را بپذیرند تا معامله بیت‌کوین نیز جنبه قانونی پیدا کند، اما تاکنون هیچ کشوری ابزار بیت کوین را به منزله پول برای استفاده در معاملات و دادوستدهای افراد به رسمیت نشناخته است، اما برخی کشورها آن را به منزله کالا قبول دارند؛ در نتیجه همچنان موانعی جدی برای توسعه آن وجود دارد. از سوی دیگر با توجه به احکام شرعی و تأکید قانون اساسی بر ضرورت شرعی بودن تمام معاملات، بررسی ابعاد شرعی معامله با پول‌های مجازی نیز اهمیت دارد؛ موضوعی که تاکنون حوزه‌های علمیه چندان مورد توجه قرار نداده‌اند.

حجت‌الاسلام والمسلمین سیدمحمد رجایی‌باغسیایی، عضو هیئت‌علمی دانشگاه علامه طباطبایی و نماینده سابق مجلس شورای اسلامی، درباره اهمیت استفاده از تکنولوژی‌های نوین در نظام بانکی و ضرورت توجه به مسائل شرعی در استفاده از پول‌های مجازی اظهار کرد: استفاده از تکنولوژی‌های نوین در بانکداری، اقدامی مثبت است و امکانات جدیدی را در اختیار ما قرار می‌دهد که قبلاً وجود نداشته اما مسئله‌ای که در پول‌های مجازی همانند بیت‌کوین وجود دارد این است که پشتوانه این پول‌ها مشخص نیست و مقام یا نهادی تاکنون از این پول‌ها حمایت نکرده است تا افرادی که از این پول‌ها استفاده می‌کنند، در آینده دچار خسران نشوند.

تضمینی برای عدم خسران استفاده‌کنندگان از بیت‌‌کوین وجود ندارد

وی ادامه داد: اشکالات شرعی هم که مطرح می‌شود عمدتأً به این دلیل است که ناشر این پول‌ها و اینکه آینده آن چه خواهد شد و اینکه اگر مشکلی پیش بیاید، چه کسی پاسخگو خواهد بود، معلوم نیست. اگر این مسائل روشن شود و مقامات و نهادهای رسمی از این موضوع حمایت کرده و به افراد استفاده کننده از پول‌های مجازی تضمین بدهند که دچار خسران نخواهند شد، طبیعتاً اشکالات شرعی هم برطرف خواهد شد.

رجایی‌باغسیایی با بیان اینکه برای ما به عنوان مسلمان مهم است که ابزارهایی که مورد استفاده قرار می‌گیرند اشکال شرعی نداشته باشند، بیان کرد: اشکال شرعی هم معمولاً در جایی مطرح می‌شود که مشکلی برای آن پیش‌بینی می‌شود یا الان در مورد آن‌ها وجود دارد. اما اگر اشکالات برطرف شده و به استفاده‌کنندگان هم تضمین داده شود، استفاده از پول‌های مجازی، به ویژه برای کشور ما که در حال تحریم هستیم، می‌تواند بسیار خوب باشد.

ضرورت طراحی سازوکار بانک مرکزی برای رفع اشکالات شرعی پول‌های مجازی

عضو هیئت‌علمی دانشگاه علامه طباطبایی با اشاره به تسهیل نقل و انتقال پول افزود: نقل و انتقال پول از این ناحیه برای ما کار راحت‌تری خواهد بود و مراودات تجاری ما با دنیا را تسهیل می‌کند، اما استفاده از این پول‌ها ریسک بالایی هم دارد که باید متوجه آنها باشیم و چنین ریسک‌هایی را برطرف کنیم تا مشکلی ایجاد نکنند.

وی درباره استفاده از پول مجازی ملی که بانک مرکزی هم پشتوانه آن باشد و منجر به کاهش هزینه‌ها در اقتصاد و نظام بانکی ما شود، اظهار کرد: اگر بانک مرکزی بتواند چنین کاری انجام دهد و خودش پشتوانه این پول‌ها باشد و سازوکاری را طراحی کند که هم ریسک بالا و هم اشکالات شرعی استفاده از این پول‌ها برطرف شود، طبیعتاً استفاده از این پول‌ها می‌تواند مورد توجه قرار گیرد.

ظرفیت استفاده از پول‌های مجازی برای مقابله با تحریم‌ها

این نماینده سابق مجلس در پاسخ به این پرسش که آیا پول‌های مجازی آن قدر ظرفیت مقابله با تحریم‌ها را دارند؟ تصریح کرد: چون این پول‌ها جنبه فیزیکی ندارد و همانند اسکناس و مسکوک نیست که فعلاً از طریق نهادهای رسمی همانند سوئیفت که پول از طریق آن‌ها منتقل می‌شود و زیر نظر قدرت‌های جهانی است. بنابراین استفاده از آن‌ها می‌تواند به مقابله با تحریم‌ها کمک کند.

رجایی‌باغسیایی ادامه داد: اکنون قدرت‌های جهانی بر معاملات با بیت‌‌کوین اِشرافی ندارند، هرچند که ممکن است در آینده دست روی این موضوع هم بگذارند، اما فعلاً می‌توان دور از چشم آنها مبادلات مالی را از این طریق انجام داد.

عضو هیئت‌علمی دانشگاه علامه طباطبایی در پایان درباره اینکه تا چه اندازه مراجع، حوزه‌های علمیه و دانشگاه‌ها به بررسی مسائل شرعی پول‌های مجازی ورود پیدا کرده‌اند، گفت: بحث‌هایی در این مورد شده که عمدتاً به صورت جسته و گریخته بوده است. البته بحث بیت‌کوین هنوز در مراکز علمی ما به منزله گفتمانی عمومی و غالب درنیامده است که همه جنبه‌های آن به دقت مورد توجه قرار گیرد و این مراکز به صورت جدی به این حوزه ورود پیدا نکرده‌اند، بلکه هنوز در ابتدای کار هستیم.

گفت‌وگو از اکبر ابراهیمی