محمد مهدی میثمی m.meisami@jahaneghtesad.com در حالی که مذاکرات برای تمدید قرارداد گازی بین ایران و ترکمنستان برای ۵ سال آینده به نتیجه رسیده بود، عشق آباد در اقدامی غیر مسئولانه و با در نظر نگرفتن تعهداتش ارسال گاز به ایران را متوقف کرد. شرکت گاز در بیانیه ای ضمن اعلام این‎که جریان گاز وارداتی از ترکمنستان به دلیل کارشکنی این کشور قطع شده است، با درخواست از عموم مشترکان شبکه گاز مصرفی برای رعایت اصول مصرف بهینه، از تمهیدات لازم برای تامین گاز استان‎های شمالی خبر داد. در این بیانیه با اشاره به بدعهدی‌های طرف آسیایی که اوج آن در سال ۸۶ بود و منجربه پذیرش خواست افزایش ۹ برابری قیمت گاز شرکت ترکمن گاز شد، بر ایستادگی بر موضع حق ایران تاکید شده است. همچنین بیان شده است که میزان گاز وارداتی از ترکمنستان که حدود ۱٫۵ درصد نیازهای ما را تشکیل می‌دهد با وجود تولید بیش از ۷۰۰ میلیون متر مکعب در روز گاز در ایران تاثیر چندانی در تامین سوخت کشور نخواهد داشت. با وجود این برخی منابع اعلام کردند که وزارت نفت به پتروشیمی‌ها درباره‌ی قطع احتمالی گاز هشدار داده است. در این رابطه مدیر کل دفتر پشتیبانی فنی و نظارت بر تولید شرکت برق حرارتی در گفتگو با ایرنا با اشاره به اولویت بخش خانگی بر صنایع در مصرف گاز کشور، از قطع گاز چهار نیروگاه در شمال کشور خبر داد. همچنین با توجه به موج سرمای آذر ماه که موجب پیشی گرفتن مصرف گاز خانگی کشور از تولید پارس جنوبی شد و افت فشار و قطعی گاز در شهرهای شمالی را در پی داشت، ابراز نگرانی درباره‌ی توقف واردات گاز چندان نا موجه نیست. روز گذشته جمعی از نمایندگان استان مازندران مراتب نگرانی‌ شان از این موضوع را به وزیر نفت خاطر نشان کردند و خواستار پیگیری هر چه سریع تر وزارت نفت برای جلوگیری از پیامدهای احتمالی اقدام دولت ترکمنستان شدند. سخنگوی وزارت خارجه نیز در نشست هفتگی خود با خبرنگاران با اشاره به توقف ارسال گاز ترکمنستان اشاره کرد که این موضوع به هیچ وجه سیاسی نیست. بهرام قاسمی اظهار کرد: این یک بحث فنی میان دو شرکت گاز ایران و ترکمنستان است. در عین حال ما امیدواریم با درایت با کشور همسایه خود به شکل مرضی الطرفین به تفاهم لازم برسیم و این همکاری ها میان دو کشور ادامه داشته باشد. مذاکرات همانطور که در بیانیه شرکت گاز آمده است میان دو کشور ادامه دارد و ما هم امیدواریم این مذاکرات در فضای بهتر دنبال شود، تا این مساله حل شود. وی افزود: با توجه به تمامی حقوقی که ایران در چارچوب قرارداد فوق با ترکمنستان دارد، این حقوق باید از سوی طرف ترکمن مورد پذیرش قرار گیرد و مجددا اجرای این قرارداد ادامه یابد. قاسمی تاکید کرد: مناقشه گازی ایجاد شده بین ایران و ترکمنستان را سیاسی نمی‌بینیم. آنچه در این ماجرا مشهود است عملکرد غیر حرفه ای و غیر مسئولانه‌ی عشق آباد در برابر تعهداتش است. جمعه شب پس از اینکه هیئت ایرانی به سرپرستی حمید رضا عراقی مدیرعامل شرکت ملی نفت با عدم قبول درخواست‌های غیرمنطقی و غیر معقول ترکمن‌ها در حال ترک این کشور بودند، مقامات ترکمنستان کوتاه آمدند و خواستار بازگشت هیئت ایرانی به پای میز مذاکره شدند. پس از آن نیز دو طرف برای تمدید قرارداد گازی و برگزاری جلساتی به منظور بحث بر سر موارد اختلافی به توافق رسیدند. در چنین شرایطی قطع انتقال گاز به ایران را تنها می‌توان به عملکرد غیر حرفه ای مقامات عشق آباد نسبت داد. دولت ترکمنستان مدعی طلب ۱٫۸ میلیارد دلاری از شرکت ملی گاز برای صادرات گاز در سال‌های ۱۳۸۶ و ۱۳۸۷ است، زمانی که با سوء استفاده از شرایط و سرمای زمستان دولت وقت را به پذیرش افزایش ۹ برابری بهای گاز مجبور کرد. سخنگوی شرکت ملی گاز در گفتگو با ایرنا بر پایبندی ایران به سواپ گاز ترکمنستان به جمهوری آذربایجان تاکید کرد و گفت: ایران همواره به تعهدات و قراردادهای بین المللی، پایبند بوده و خود را مقید به اجرای تعهدات می‌داند، بر این اساس سواپ گاز ترکمنستان ادامه دارد. در شرایط کنونی این اقدام بسیار موجه و مقبول به نظر می‌رسد چرا که با اقدام مسئولانه و حرفه ای در برابر اقدام غیر متعهدانه‌ی ترکمنستان، ایران علاوه بر نشان دادن شان و جایگاه خود جای هرگونه گله و انتقاد را به روی طرف آسیایی می‌بندد. در چنین شرایطی وزارت نفت باید به دنبال استفاده از مجاری قانونی و دوری از عمل مبتنی بر احساس و شتاب زدگی باشد. پیگیری گفتگوها برای دستیابی دوباره به توافق قطعا عاقلانه ترین روش برای پیشبرد خواسته‌ی به حق کشورمان است. با این حال نباید فرصت را از دست داد زیرا ورود جبهه‌ی سرما به کشور، شهروندان شهرهای شمالی کشور را با مشکلات جدی مواجه می‌کند. ضرورت فرهنگ سازی برای صرفه جویی و کاهش مصرف نیز در روزهای کنونی به خوبی احساس می‌شود. آنطور که مسئولان اشاره کرده اند با صرفه جویی در مصرف گاز، کشور حتی بدون واردات از ترکمنستان با مشکل چندانی مواجه نخواهد شد.