سید تقی کمالی،

پژوهشگر جامعه اطلاعاتی و تحلیلگر روندهای آینده

برنده آینده کیست؟ و چه کسانی صاحب فرداهای موفق هستند؟ بازنده آینده کیست؟ و چه کسانی در مواجهه با شکست شاید هرگز آینده را نبینند؟ تفاوت اینان چییست؟ تصمیم؛ سرعت در تصمیم گیری، بهترین، مناسبترین و به صرفه ترین تصمیم. جوامع را می توان به دو نوع کند و تند تقسیم بندی کرد. چابکی، ذکاوت و جسارت ویژگی های جوامع تند و تعلل، غفلت و تردید ویژگی های جوامع کند است. جوامع تند تمام ظرفیت ها و قابلیت های انسانی و فیزیکی خود را به درستی شناسایی کرده و از آنها بهره برداری شایسته می کنند اما جوامع کند در شناخت و کاربست ظرفیت ها ناکام بوده و در تبدیل استعدادها به قابلیت های قابل بهره برداری عاجز هستند. همین تفاوت ها در جای جای زندگی فردی و جمعی و در تمامی عرصه های اجتماعی، فرهنگی، سیاسی، اقتصادی، مدیریتی، علمی و فناوری قابل ردگیری و مشاهده است. تفاوت هایی که وجه تمایز و نقطه عطف در رسیدن یک جامعه به توسعه یافتگی و جامعه ای دیگر به عقب ماندگی می شود. علم تصمیم عصاره دانش و معرفت بشری برای ورود به آینده و سرآمدی در آن است. آنکه قدرت راهبری، توان راهبردی و شایستگی های رهبری را دارد صاحب مهارت تصمیم گیری و لایق حکمروایی، مدیریت و اداره منابع و سرمایه های انسانی، اجتماعی، مادی و معنوی است. امروز نوآوری و توسعه در هم تنیده شده اند و راهبری آن نیازمند مدیرانی است که قدرت تصمیم گیری و ریسک پذیری داشته باشند. مجوعه تصمیم های درست، منطقی، به هنگام و همه جانبه جامعه را به اعتلا می رساند. از این رو است که مهارت تصمیم گیری مدیری را از مدیری دیگر متمایز می کند و فاصله دو تصمیم درست و به جا با تصمیمی نادرست و نا به جا برندگان و بازندگان آینده را مشخص می سازد. درک مختصات هوشمندی جامعه و جامعه هوشمند از الزامات عصر جدید است. هوشمندی جامعه یعنی قدرت انطباق پذیری، سرعت عمل، واکنش های سریع و صحیح، تصمیم های مبتنی بر خرد ومعرفت و جامعه هوشمند یعنی جامعه مجهز به دانش و فناوری بومی و کاربردی که توانایی تبدیل داده به اطلاعات و تولید دانش را دارا است. این دو مفهوم لازم و ملزوم یکدیگر هستند. هیچ جامعه ای به صرف تجهیز شدن به آخرین ابزارها و محصولات فناورانه به توسعه و پیشرفت نمی رسد. فناوری جریان است و باید در متن اجتماع و در پیکره سازمان ها ورود پیدا کند و شاکله ارکان زیستی را دربر گیرد. توسعه نوآوری گرا با پاسداشت و احیای فرهنگی و میراث تمدنی یک ملت از یکدیگر جدا نیستند. جهان جدید منفصل از ارزش های جوامع، قدرت معنا و گستره خردورزی آنها نیست. برای خلق جامعه ای آماده برای ورود به آینده سرمایه های انسانی ترجیع بند پیشتازی و پیشران اصلی ساخت آینده ای مطلوب به شمار می رود. بر همین مبنا جوامع هوشمند فناوری محوری را در کنار انسان محوری ملاک نظر قرار می دهند. توسعه فناوری بدون انسان توسعه یافته از جوامع معنازدایی می کند. جوامعی دچار رکود و رخوت می شوند که شهروندان آن نیز گرفتار بی حسی شده و با فقر معنا و تهی از شوق و انگیزه زندگی را سر کنند از همین رو در چنین جوامع میزان مشارکت و همکاری و فعالیت در امور مردمی، داوطلبانه، اجتماعی و مدنی فروکاسته و در نتیجه سرمایه اجتماعی به یغما می رود. با از میان رفتن سرمایه اجتماعی تولید و بهره وری و رشد و توسعه اقتصادی نیز محلی از اعراب نخواهد داشت.