احسان سلطانی پژوهشگر اقتصادی  (بخش دوم و پایانی) هم اکنون بر اساس آمارهای رسمی، صنایع بزرگ بالادستی نه تنها کاملا از رکود خارج شده که حتی وارد فاز رونق نیز شده اند،‌ اما با این وجود صنایع پایین دستی کماکان در رکود به سر می برند. تراز مصرف فولاد و محصولات پتروشیمی کشور نشان می دهد که با کاهش شدید مصرف داخلی و از سوی دیگر افزایش صادرات، شرایط رکودی در صنایع پایین دستی و بخش های مصرفی به شدت تشدید شده است. در سال های اخیر تامین مواد اولیه با بهای ۱۵ تا ۴۰ درصد بالاتر از بهای جهانی (یا صادراتی) موجب شده که نه تنها تولیدکنندگان صنایع پایین دستی نتوانند از رکود خارج شوند که بخش مهمی از اشتغال آنها نیز ریزش کند.در این شرایط با توجه به تاثیر مستقیم بهای مواد اولیه عرضه شده توسط صنایع بالادستی بر روی قیمت فروش و به تبع آن تنزل قدرت رقابتی و حجم فروش، و در نهایت کاهش فعالیت واحدهای صنعتی پایین دستی، نظر به تامین مواد اولیه گران و غیر رقابتی ده ها هزار شغل در صنایع پایین دستی از دست رفته است. در مجموع حمایت غیر رقابتی و رانتی دولت از صنایع بزرگ بالادستی موجب شده که کم و بیش در حدود اشتغال ایجاد شده در آنها، اشتغال در صنایع پایین دستی از بین برود. در شرایطی که فلسفه وجودی توسعه صنایع بزرگ بالادستی که اصولاً منابع بر (Resource-Base) و سرمایه بر بوده و با ایجاد ارزش افزوده پایین (در مقایسه با صنایع پایین دستی) و آلایندگی محیط زیست بالا، در اصل حمایت از توسعه صنایع پایین دستی اشتغالزا و با ارزش افزوده بالا محسوب می شود، مشخص نیست که چرا با وجود عدم تکمیل حلقه های صنایع پایین دستی، همچنان محور توسعه صنعتی کشور صنایع بالادستی است. موضوع کلیدی این است که با وجود نبود توزیع عادلانه رانت منابع و انرژی در صنایع پایین دستی، با وضع عوارض و مالیات های بالا و نامتعارف از واردات مواد اولیه و در نتیجه امکان گران فروشی داخلی توسط صنایع بزرگ، در اصل از صنایع پایین دستی مالیات گرفته شده و به صنایع بالادستی رانت داده می شود. بنابراین در مجموع می توان ادعا کرد عملکرد کنونی صنایع بالادستی برای صنایع پایین دستی، بیش از آن که نعمت باشد،‌ نقمت است. مواد اولیه صنعتی پتروشیمی یا فولاد بدون پرداخت مالیات (عادی و ارزش افزوده) و معمولا زیر بهای داخلی به کشورهای آسیایی صادر می شود. مواد اولیه ایرانی در این کشورها با اخذ معافیت مالیاتی و جوائز صادراتی، به محصولات نهایی تبدیل شده و به ایران صادر می گردد. در این فرآیند، در بهترین شرایط حداقل ۲۰ درصد مزیت هزینه مواد اولیه به نفع تولید کنندگان خارجی در برابر تولیدکنندگان داخلی وجود دارد.